Socjalizacja - Socjalizacja pierwotna, socjalizacja wtórna. Fazy socjalizacji człowieka

Moment narodzin człowieka jest początkiem jego wieloletniej, trwającej nieraz całe życie, nauki. Jednak oprócz zdobywania wiedzy i umiejętności, człowiek musi nauczyć się komunikacji z ludźmi, współegzystowania z nimi, wchodzenia w relacje, krótko mówiąc – życia w społeczeństwie. Długotrwały proces rozwoju społecznego człowieka, rozwoju osobowości, uczenia się komunikacji z innymi oraz nabywania panujących w danej kulturze norm i wartości nazywa się socjalizacją.

Dzięki socjalizacji człowiek nabywa umiejętność życia w społeczeństwie i dzięki nim może realizować zadania, jakie stawiane mu są przez codzienność, np. znalezienie partnera czy współpraca w grupie. Socjalizacja jest bardzo ważnym procesem i istotne jest, by przebiegała w sposób poprawny. Na jej przebieg kluczowy wpływ ma najbliższe środowisko człowieka – jego rodzina (jedną z funkcji rodziny jest właśnie funkcja socjalizacyjna), ale także ważne są: otoczenie koleżeńskie, szkoła, rozmaite inne instytucje, które przekazują pewne wzorce zachowań, np. Kościół.

W procesie socjalizacji wyróżnia się dwie główne fazy, są to: socjalizacja pierwotna i wtórna. Faza pierwotna przypada na najwcześniejsze lata życia człowieka, kiedy to uczy się on posługiwać językiem i poznaje pierwsze wzorce zachowań. Głównym źródłem socjalizacji pierwotnej jest rodzina – rodzice i rodzeństwo – osoby ważne dla młodego człowieka stanowią dla niego wzorzec postępowania.

Faza wtórna socjalizacji rozpoczyna się u starszych dzieci i trwa praktycznie przez wszystkie kolejne lata życia człowieka. Jednostka, która zdobyła pewne umiejętności funkcjonując w rodzinie, przenosi swą aktywność w kierunku szerszego świata – główną rolę socjalizacyjną przejmują wtedy takie instytucje jak: szkoła, przyjaciele, miejsce pracy, a często również i media. Podczas tej fazy człowiek uczy się norm, wartości i wzorców zachowań właściwych dla danej kultury.

W przebiegu procesu socjalizacji można rozpoznać 4 ważne zasady. Pierwszą prawidłowością jest to, że wczesne etapy socjalizacji są ważniejsze niż socjalizacja wtórna – mają ona większy wpływ na przyszły kształt osobowości człowieka. Druga zasada mówi o tym, że kontakt z osobami ważnymi dla danego człowieka (przede wszystkim z rodzicami) ma większy wpływ na procesy socjalizacyjne niż kontakt z osobami postronnymi. Trzecia zasada wskazuje, że wpływ grup pierwotnych (przede wszystkim rodziny) jest znacznie większy na osobowość człowieka niż wpływ grup wtórnych. Ostatnią  prawidłowością, jest to, że im dłużej trwa relacja, związek z innym człowiekiem (im ta relacja jest bliższa), tym bardziej wpływa to na socjalizację człowieka. Krótkie, przelotne relacje wywierają tym samym niewielki wpływ.