Zasada suwerenności narodu - Konstytucja RP. Definicja, opis zasady

Zasada suwerenności narodu oznacza, iż władza w danym państwie skupiona jest w rękach narodu. Stanowi ona gwarancję, iż najważniejsza władza jest sprawowana przez obywateli, którzy zostali przez to uprawnieni do współdecydowania wraz z instytucjami publicznymi, poprzez udział w referendum. Daje ona uprawnienia przedstawicielom społeczeństwa do podejmowania decyzji z myślą o dbanie o korzyści dla wszystkich jego członków.

Zasada suwerenności narodu jest uznawana za fundamentalną dla ustroju demokratycznego. Suwerenność jest synonimem niezależności, polega ona na niepodawaniu się przez państwo pod żadną inną władzę. Zasada ta została wpisana do polskiej konstytucji jako czołowa, nienaruszalna reguła państwa demokratycznego.

Reguła suwerenności obowiązuje w większości współczesnych państw demokratycznych, stanowi bowiem naczelne ujęcie tezy władzy ludu.

Zasada ta ewoluowała przez lata. Teoria suwerenności powstała już w okresie średniowiecza, podlegała wraz z upływem lat wielu przeobrażeniom, zmieniała się definicja suwerena. Oznaczał on wtedy króla, w ujęciu monarchii absolutnej najczęściej był to tyran. Współcześnie obowiązujące jej rozumienie, mówiące o oddaniu władzy w ręce niezależnego narodu, spopularyzował J.J. Rousseau w formie koncepcji umowy społecznej. Suwerenność narodu powinna być niczym nieograniczana, niezależna oraz najwyższa. Jej przejawem jest możliwość udziału w podejmowaniu wiążących decyzji i kwestii związanych z polityką i funkcjonowaniem państwa. Dzięki tej zasadzie łatwiej określa się cele polityczne, a naród jest twórcą prawa i, poprzez to, władzy. Ma prawo decydować w sprawach kluczowych dla państwa.

Instrumentami służącymi narodowi do sprawowania władzy są elementy demokracji bezpośredniej (np. referenda, inicjatywa ludowa), a także udział w wyborach, mających za zadanie wybranie reprezentantów społeczeństwa do organów wykonujących władzę publiczną (czyli elementy demokracji pośredniej). Poprzez posiadanie wpływu na skład organów, naród ma jednocześnie możliwość oddziaływania na sposoby oraz kierunki działania organów państwa – wpływ pośredni poprzez prezydenta, posłów na sejm i senat, radnych itp.

W Polsce zasada suwerenności narodu jest zagwarantowana przez artykuł 4 Konstytucji RP. W myśl tego przepisu suwerenem, czyli podmiotem dzierżącym w Polsce władzę, jest naród. Stwierdzenie to automatycznie wyklucza możliwość objęcia rządów przez monarchę, daną warstwę społeczną czy, na przykład, klasę robotniczą. Naród stanowią obywatele, którzy są poprzez prawo uprzywilejowani do głosowania, wykluczona jest dyskryminacja w tym aspekcie na tle pochodzeniowym lub rasowym. Głosować może każdy obywatel Polski, który ukończył 18 lat i korzystający z pełni praw wyborczych. W konstytucji zawarto również regulację dotyczącą formy wykonywania władzy przez naród, która może być bezpośrednia lub też reprezentować system demokracji przedstawicielskiej.