Demokracja - wady i zalety ustroju demokratycznego

Demokracja jest jednym z przykładów ustroju państwowego. Jako system stanowi przejaw bezpośredniej lub pośredniej władzy społeczeństwa. Obywatele mają wpływ na prowadzoną w państwie politykę wewnętrzną i zewnętrzną poprzez wybory (w przypadku demokracji przedstawicielskiej to społeczeństwo wybiera swoich reprezentantów do parlamentu – na szczeblu krajowym oraz do organów samorządu terytorialnego – na szczeblu lokalnym), a także posiadają możliwość wypowiedzenia się na dany temat w referendum lub też wyrażania swojego sprzeciwu poprzez zawetowanie konkretnej ustawy (demokracja bezpośrednia).

Współcześnie demokracja bezpośrednia w swej klasycznej formie, wywodzącej się z okresu starożytności, już nie funkcjonuje. Obecnie ustrój najbardziej zbliżony w formie do zasad w greckim polis funkcjonuje na terenie Szwajcarii. Przeprowadza się tam największą ilość referendów na świecie. Demokracja pośrednia jest najbardziej rozpowszechnionym ustrojem państwowym i najpopularniejszą formą rządów obywateli.

Demokracja jako ustrój posiada wiele zalet, aczkolwiek nie brakuje jej także wad. Główną zaletą systemu jest odejście od modelu, w którym władzę niepodzielnie sprawuje jedna osoba – demokracja w założeniu jest opozycją w stosunku do monarchii bądź ustroju autorytarnego. Istnieje rozdzielność władzy ustawodawczej i wykonawczej, a sędziowie są niezawiśli. Władza w państwie nie jest skupiona w rękach jednostki, której zarządzenia obowiązują wobec ogółu. Obywatele w państwie mają wpływ na przebieg polityki zewnętrznej oraz proces kształtowania polityki wewnętrznej. Ponadto w państwie demokratycznym kładzie się bardzo duży nacisk na poszanowanie praw i wolności, obowiązuje zakaz dyskryminacji ze względu na pochodzenie, rasę, wyznanie, płeć itp. Każdy obywatel ma prawo żyć zgodnie ze swoim sumieniem i zapatrywaniami, nie szkodząc przy tym innym ludziom. Obowiązuje wolność mediów i ogólny dostęp do informacji.

Do wad ustroju przede wszystkim należy zaliczyć okresowość wyborów (w Polsce co 4 lata do parlamentu oraz do organów samorządu terytorialnego oraz co 5 lat na stanowisko prezydenta) oraz brak sankcji w przypadku niedopełnienia obietnic wyborczych przez kandydatów. Każdy z potencjalnych przedstawicieli w kampanii wyborczej może przedstawić dowolny program, który zazwyczaj niewiele wspólnego ma z rzeczywistością. Ponadto, często zdarza się, iż kandydaci posiadają niewielką wiedzę i doświadczenie, co przekłada się na ich sposób podejmowania kluczowych decyzji lub reprezentację państwa na arenie międzynarodowej. Także istotnym aspektem jest ludzka mentalność, w związku z którą niestety większość ludzi pragnie uzyskać jak najwięcej prywatnych korzyści, bez względu na innych. Kolejną wadą jest wpływ haseł agitacyjnych na głosujących, łatwość poddania się ogólnej opinii bez podjęcia choćby próby rozeznania w danym temacie, wypracowana przez niektórych silna demagogia oraz skłonność społeczeństwa do podążania za większością.  Także manipulacja mediami oraz przekształcanie informacji w dogodne dla siebie maja istotny wpływ na obywateli.

Wadą systemu, choć trudno w tym przypadku winić ustrój sam w sobie, jest także niechęć obywateli do partycypacji w wyborach lub innych przedsięwzięciach mających na celu podjęcie decyzji w kwestii państwowej. Frekwencja podczas referendum lub wyborów w Polsce jest żenująco niska. Nieco inaczej wygląda sprawa w krajach Europy Zachodniej lub Stanach Zjednoczonych, ale jest to w zasadzie problem na poziomie światowym.

Reasumując, demokracja jest ustrojem gwarantującym jednostce wolność i poszanowanie jego praw i poglądów, jednakże jednocześnie jakość jego życia zależy w znacznym stopniu od decyzji innych. Wyodrębnić można zarówno wady, jak i zalety systemu, jednakże obywatele powinni skupić się raczej na tych drugich, jednocześnie dokładając starań, aby wad było coraz mniej.