Niewidzialna ręka rynku - definicja, opis

Stwierdzenie to stanowi metaforę, zastosowaną po raz pierwszy przez wybitnego ekonomistę i filozofa, A. Smitha w jego dziele „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”.  Odnosi się ona do mechanizmu charakterystycznego dla gospodarki opartej na zasadach kapitalizmu. Polega on na porównaniu, iż egoistyczne działania jednostki, mające na celu zaspokojenie jest prywatnych potrzeb w sektorze ekonomicznym, mają ogromny wpływ na rozwój realizacji potrzeb także w wymiarze całego społeczeństwa. Według filozofa mechanizm rynkowy sam z siebie jest w stanie zaspokoić potrzeby społeczne bez wpływania na nie za pomocą interwencjonizmu czy też protekcjonizmu państwa. Te czynniki realizowania interesu społecznego nie są niezbędne lub potrzebne. Jednostka, działając wyłącznie z egoistycznej chęci osiągnięcia zysku i poprawy statusu majątkowego, poprzez swoje działania wywołuje poprawę ogólnego stanu gospodarki w danym społeczeństwie. Takie działanie, mimowolnie pozwala na jego rozwój i ulepszenie.

Koncepcja niewidzialnej ręki rynku spotkała się zarówno z poparciem, jak i krytyką ze strony specjalistów w tym temacie. Jest ona często stawiana za przykład propagujący teorię liberalizmu gospodarczego, co w rezultacie skutkowało krytyką ze strony propagatorów założeń interwencjonizmu państwa. Krytyka tej teorii skupiała się głównie na aspekcie istnienia dóbr publicznych. Może z nich bowiem korzystać wiele osób jednocześnie, ale koszt jej wytworzenia znacząco przewyższa korzyści poszczególnych jednostek. W ten sposób niewidzialna ręka rynku nie zezwoli na powstanie takiego dobra. Także argumentem przeciwko tejże koncepcji jest niebagatelny wpływ czynników zewnętrznych. 

Według twórcy koncepcji, niewidzialną rękę rynku można porównać do niewidzialnej ręki Boga, który pozostawia w gestii jednostek wygląd oraz funkcjonowanie gospodarki na danym obszarze. Popyt, podaż oraz cena tworzą mechanizm rynkowy, cechujący się spójnością oraz konsekwencją. Ingerencja w ten mechanizm jest zbędna, może bowiem wywołać wyłącznie szkody.