Nazizm a stalinizm - porównanie

Nazizm to ideologia, która rozwinęła się w Niemczech w okresie 1933-1945. W okresie tym do władzy doszedł Adolf Hitler, czołowy przedstawiciel i twórca teorii. Główne aspektu filozofii Hitler zawarł w dziele „Mein Kampf”, które stanowiło podwalinę pod działania członków Trzeciej Rzeszy. Hitler propagował ideę twardej, silnej ręki, władzy skupionej wyłącznie w jednej jednostce, którą był on sam. Głoszono rasizm oraz antysemityzm, przede wszystkim natomiast propagowano wyższość rasy germańskiej nad innymi narodami. Na czele państwa stał dyktator, obrazujący bardzo rozwinięty kult wodza. Za czasów Hitlera Niemcy stały się państwem militarnym, o silnej potrzebie ekspansji. Nie uznawano opozycji, obowiązywała ścisła cenzura. Niemcy w tamtym okresie zasłynęły niechlubnie eksterminacją Żydów i innych narodów, poprzez budowę obozów koncentracyjnych. Funkcjonowała wyłącznie jedna partia - NSDAP oraz paramilitarne organizacje młodzieżowe (Hitlerjugend). Do rozwoju tej filozofii przyczyniła się wysoko rozpowszechniona propaganda oraz rozwój kultury masowej. Miał także miejsce rozwój przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego.

Stalinizm z kolei rozwijał się na terenie byłego Związku Radzieckiego. Opierał się na założeniach filozofii komunizmu. Ustrój państwowy i polityczny cechowała jednopartyjność, również obowiązywała powszechna cenzura, masowość, rządy terroru. ZSRR w momencie objęcia władzy przez J. Stalina stało się państwem totalitarnym. Istniał wówczas kult Stalina, który mógł kontrolować życie całego społeczeństwa. Zlikwidował opozycję, walczył z religią, za jego rządów powstały obozy pracy przymusowej, wprowadzono zasadę odpowiedzialności zbiorowej. 

Obie teorie łączyło wiele podobieństw. Negowały one zasady ustrojowe oparte na demokracji, dążono do absolutnej kontroli nad życiem społecznym. Ponadto, funkcjonowało zjawisko monopartyjności - nie było opozycji w stosunku do partii rządzącej, a wszelkie przejawy tworzenia takich partii były brutalnie przerywane.

Działania zarówno przedstawicieli nazizmu, jak i stalinizmu doprowadziły oba mocarstwa do skrajnego upadku. Konsekwencje ponoszone są do dnia dzisiejszego.