Prawo - Źródła prawa - hierarchia źródeł prawa. Opracowanie

Prawo, według jednej z definicji, jest zespołem ogólnych norm, pochodzących od organów państwa, a nieprzestrzeganie tych norm jest zagrożone zastosowaniem przez państwo środków przymusu. Prawo obowiązuje na terenie danego kraju. Konieczność przestrzegania prawa i stojący na jej straży przymus państwowy nasuwają nader istotne pytanie – jakie są źródła prawa?

W sensie formalnym jako źródła prawa określa się każdy akt, dokument, decyzję, które w danym systemie prawnym uważa się za źródło norm. Możemy także wyróżnić tzw. źródła poznania prawa – są to dokumenty, na podstawie których możemy ustalić treść norm prawnych (mogą być one zarówno oficjalne, np. oficjalne strony instytucji państwowych czy Dziennik Ustaw, jak i nieoficjalne). Trzecią grupą źródeł prawa są źródła prawa w sensie materialnym, będące rozmaitymi czynnikami społecznymi, ekonomicznymi, politycznymi, które wpływają na treść prawa (np. obowiązujące w danym momencie czasu ideologie czy dominująca moralność).

Analizując źródła prawa w sensie formalnym, dostrzega się, że akty prawne nie mają jednakowej wagi, a wręcz przeciwnie – istnieje ściśle ustalona i przestrzegana hierarchia aktów normatywnych. Zaczynając od najważniejszego źródła prawa powszechnie obowiązującego możemy wymienić: konstytucję, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego.

Konstytucja jest najważniejszym aktem prawnym na terenie danego państwa – może uchylić każdy akt, natomiast żaden poniższy akt prawny nie może wpłynąć na jej uchylenie. W przypadku konstytucji zaznaczyć należy, że podczas jej tworzenia istnieje specjalny tryb uchwalenia, ponieważ mówi ona o podstawach ustroju społecznego, politycznego i ekonomicznego danego kraju. Co więcej, konstytucja zawiera także katalog podstawowych praw i wolności obywateli. Należy dodać, że przepisy konstytucji można stosować w sposób bezpośredni, chyba że sama konstytucja stwierdza inaczej.

Kolejną grupę stanowią ustawy i ratyfikowane umowy międzynarodowe (są one wyróżniane razem, ponieważ ratyfikowana umowa jest wyrażana w ustawie – w przypadku kolizji z ustawą krajową pierwszeństwo ma umowa międzynarodowa). Ustawy poruszają wiele spraw (tzw. materie ustawowe), są to m.in.: prawa i obowiązki obywatela, przepisy prawa karnego, ustanawianie budżetu, przepisy podatkowe, normy regulujące strukturę państwa (w tym samorządy).

Rozporządzenia to akty prawne, które wydaje prezydent, Rada Ministrów lub poszczególni ministrowie na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie. Rozporządzenia są tym samym aktami wykonawczymi, za pomocą których realizuje się postanowienia ustaw.

Ostatnią grupę źródeł prawa stanowią akty prawa miejscowego – są to akty tworzone przez organy samorządu terytorialnego czy terenowe organy administracji rządowej. To akty obowiązujące wszystkich ludzi przebywających na określonym obszarze.