Radca prawny - definicja, opis, przykłady

Radca prawny jest osobą posiadającą wykształcenie prawnicze, która, zgodnie z art. 6.1. Ustawy o radcach prawnych, polega na: „świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami”. 

Warunki zostania radcą prawnym określa artykuł 24. Ustawy o radcach prawnych - radcą może stać się osoba o nieskazitelnym charakterze (koniecznym dla uczciwego wypełniania obowiązków radcowskich), która ukończyła prawnicze studia wyższe, posiada obywatelstwo polskie i pełnię praw publicznych (także zdolność do czynności prawnych). Koniecznym warunkiem (acz istnieją od tego pewnie wyjątki - nie dotyczy to m.in. profesorów i doktorów habilitowanych prawa - art. 25.) jest także odbycie aplikacji radcowskiej i złożenie egzaminu. Prawo wykonywania zawodu dana osoba otrzymuje w momencie wpisania na listę radców oraz złożenia ślubowania (art. 23.).

Warto zaznaczyć, że ustanie praw do pełnienia zadań radcy prawnego pojawia się z momentem skreślenia danej osoby z listy radców prawnych. Może do tego dojść w wyniku np. ograniczenia praw publicznych danej osoby także niepłacenia składek członkowskich dłużej niż przez rok.

Obowiązki i uprawnienia radcy prawnego wydają się zbliżone do kompetencji adwokata - istnieje jednak między tymi dwoma funkcjami kilka wyraźnych różnic. Po pierwsze, radca prawny może świadczyć swoje usługi pozostając w stosunku pracy (czyli np. pracować na etacie w danym przedsiębiorstwie, które następnie reprezentuje w sądzie) - czego robić adwokatom nie wolno, a po drugie - radca prawny nie może być obrońcą w sprawach karnych, czym może zajmować się adwokat. Radcy prawni z założenia nie zajmują się sprawami karnymi, a raczej sprawami cywilnymi, administracyjnymi, rodzinnymi, gospodarczymi itp.

Interesujące jest, że tzw. wolne zawody, w tym zawód radcy prawnego, organizują się w różnego rodzaju samorządy. W przypadku radców prawnych mamy do czynienia z obowiązkową przynależnością do samorządu radców prawnych. Obowiązki samorządu określa art. 41., są to m.in.: przygotowywanie aplikantów, kontrola nad dobrym realizowaniem obowiązków przez radców i aplikantów, współdziałanie w kształtowaniu prawa, także prowadzenie badań dotyczących funkcjonowania prawa. Organami (wybieranymi na trzyletnią kadencję) samorządu radców (art. 42) są: Krajowy Zjazd Radców Prawnych, Krajowa Rada Radców Prawnych, Wyższa Komisja Rewizyjna, Wyższy Sąd Dyscyplinarny, zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych, rada okręgowej izby radców prawnych, okręgowa komisja rewizyjna i okręgowy sąd dyscyplinarny.