Źródła prawa międzynarodowego - opis

Prawo międzynarodowe publiczne jest zespołem norm, które regulują wzajemne relacje i stosunki poszczególnych państw oraz organizacji międzynarodowych i innych podmiotów, które mają możliwość działania na arenie międzynarodowej. Jako, że państwa są suwerennymi podmiotami, nie mają one zwierzchnika, który ustaliłby powszechnie obowiązujące (dotyczące wszystkich państw) przepisy prawa. Prawo międzynarodowe wykształciło się więc w wyniku współpracy państw, a jego przestrzeganie wynika m.in. z zasady wzajemności, ze wspólnych interesów społeczności międzynarodowej, na której straży stoją przepisy prawa międzynarodowego, a także ze względu na siłę, która jest gwarantem ich wykonywania (możliwość różnego rodzaju sankcji w przypadku łamania prawa międzynarodowego).

W literaturze przedmiotu wyróżnia się cztery źródła prawa międzynarodowego, które są równorzędne. Są to: zasada pierwszeństwa stosowania zobowiązań wynikających z Karty Narodów Zjednoczonych, normy ius cogens - normy bezwzględnie wiążące, zobowiązania wobec wszystkich (erga omnes) oraz orzecznictwo np. Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. 

Pierwsza zasada - stosowania zobowiązań z Karty Narodów Zjednoczonych - wiąże się z artykułem 103 Karty. Stwierdza on, że w przypadku sprzeczności między obowiązkami członków Narodów Zjednoczonych, jakie wynikają z innych porozumień międzynarodowych a postanowieniami Karty - pierwszeństwo obowiązywania ma Karta. 

Normy ius cogens - są to normy uznane za powszechnie wiążące, np. zakaz użycia siły lub zakaz ludobójstwa, brak jednak ich precyzyjnej definicji. W interesie społeczności międzynarodowej jest ich przestrzeganie, np. traktat między państwami jest nieważny, jeśli pozostaje w sprzeczności z zasadami powszechnie obowiązującymi. Warto zaznaczyć, że normy prawa powszechnie obowiązującego są odrębne od norm prawa zwyczajowego (kiedy to istnieje pewna praktyka uznana za prawo z przekonaniem o jej mocy wiążącej) i jedno z drugim nie powinno być mylone. 

Zobowiązania wobec wszystkich, jakie stanowią trzecią grupę źródeł prawa międzynarodowego publicznego, mają na celu ochronę ważnych interesów wspólnych. Tym samym naruszenie norm erga omnes jest zbrodnią międzynarodową (naruszenie zobowiązań wobec wszystkich o podstawowym znaczeniu życia lub zdrowia ludzkiego, także zanieczyszczanie środowiska).

Czwartym źródłem prawa międzynarodowego jest orzecznictwo sądowe. Moc obowiązująca orzecznictwa dotyczy jednak tylko państw-stron i tylko określonej sprawy.