Czystki etniczne - Bałkany - konflikt, wojna. Opracowanie

Tereny bałkańskie wielokrotnie były miejscem sporów, wynikających z rozmaitych powodów. Nawet dziś, gdy większość terytoriów na całym świecie jest ściśle wydzielona, na Bałkanach nadal zdarzają się incydenty zbrojne, mające na celu zmianę przebiegu granic.

Bośnia i Hercegowina – jedno z państw, które powstały na wspomnianym już półwyspie po rozpadzie Jugosławii – do dziś jest wewnętrznie podzielona. W marcu 1992 roku na terenach Bośni przeprowadzono referendum, w wyniku którego postanowiono, że odłączy się ona od Jugosławii. Spowodowało to natychmiastowy odzew – bośniaccy Serbowie zbojkotowali referendum, postanowili powołać własne państwo – Republikę Serbską. W walce zbrojnej wspomogły ich wojska Jugosławii.

Wojna, która wybuchła w kwietniu 1992 roku (i trwała do listopada 1995) została okrzyknięta najbardziej krwawym konfliktem (na terenach Europy) od czasów II wojny światowej. Bilans ofiar wynosi około dwustu tysięcy (w tym 65% stanowią Bośniacy), z czego większość padła ofiarą czystek etnicznych, prowadzonych przez obie strony konfliktu. Ponadto, w wyniku działań wojennych około trzech milionów ludzi musiało uciekać z kraju. W całym konflikcie największą uwagę przykuwa przede wszystkim eliminacja wrogiej nacji na terenach walczących państw – choć żadna ze stron nie jest bez winy, ponieważ obie starały się oczyścić własne terytorium z wrogiej nacji, szczególnej uwagi wymaga zachowanie Serbów, którzy są odpowiedzialni za ponad 90% czystek. Najlepszym przykładem są wydarzenia z lipca 1995 roku, kiedy to wojska Republiki Serbskiej pod dowództwem Ratko Mladicia dopuściły się aktu ludobójstwa. W miejscowości Srebrenica (oraz okolicznych wsiach) bośniaccy Serbowie zabili około ośmiu tysięcy muzułmanów – z czego w walkach śmieć poniosło niespełna dwa tysiące, reszta zginęła podczas masowych egzekucji. Wydarzenia te nazwane zostały „Masakrą w Srebrenicy”. Dowódca wojsk odpowiedzialnych za tę zbrodnię – Mladić – został schwytany dopiero w maju 2011 roku.

Po walkach w Srebrenicy wojska Republiki Serbskiej nadal prowadziły oczyszczanie wschodniej Bośni ze zwolenników jej niepodległości. Dało to powód to wkroczenia sił NATO (Bośniacy poprosili Sojusz o pomoc pod koniec sierpnia). Od tego momentu sytuacja zaczęła się stabilizować. Siły serbskie zaczęły słabnąć aż do 12 października, kiedy to doszło do zawieszenia broni. Już miesiąc później (11 listopada) rozpoczęto negocjacje zakończone podpisaniem układu pokojowego w Dayton. Jego nazwa pochodzi od miejscowości, w której prowadzono negocjacje, samo podpisanie porozumienia miało miejsce w Paryżu, 14 grudnia 1995 roku. Na jego mocy utworzono Bośnię i Hercegowinę, na którą złożyły się Federacja Bośni i Hercegowiny (51% kraju) oraz Republika Serbska (49%).

Jest to jednak rozwiązanie mało praktyczne – konstytucja stanowi, że podejmowanie najważniejszych decyzji narodowych możliwe jest jedynie w porozumieniu stron. Politycznie Bośnię podzielić można na trzy frakcje: Bośniaków i Chorwatów, Muzułmanów oraz Serbów. Każda ze stron reprezentowana jest przez własne partie, które nie potrafią się porozumieć (najczęściej działania blokowane są przez Serbów), co w rezultacie prowadzi do paraliżu administracyjnego.