Kraje rozwijające się - przykłady, czynniki kategoryzacji, cechy

Kraje rozwijające się, czyli takie, w których rozwój gospodarczy jest na dość wczesnym stadium, zwłaszcza w porównaniu z państwami kapitalistycznymi, to przede wszystkim reprezentanci Afryki (niemal cały kontynent), Azji Południowej, Oceanii oraz częściowo Ameryki Południowej (choć tu sytuacja jest zdecydowanie lepsza).

Pojęcie to jest ściśle połączone z terminem „państwa trzeciego świata”, czyli kraje, które nie uczestniczyły w zimnej wojnie po żadnej ze stron. Jest to spowodowane głównie tym, że większość państw rozwijających się dopiero po II wojnie światowej uzyskała niepodległość. Dlatego też oba terminy ukuto w latach 50. XX wieku.

Teoretycznie kraje rozwijające się to te, w których ponad 75% społeczeństwa mieszka na wsi, żyjąc w ciężkich warunkach i nie będąc zaawansowanymi technicznie. Rozwój ich gospodarki jest na niskim poziomie i nie łączy się ona z gospodarką światową. Rynek wewnętrzny również nie jest wykształcony, a przemysł skupia się najczęściej na wydobyciu surowców naturalnych. Jednak w dzisiejszej statystyce panuje wiele różnych kryteriów, które nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, do jakiej grupy przynależą kraje średnio rozwinięte.

Najczęściej do wyznaczenia miejsca danego państwa stosuje się Produkt Krajowy Brutto per capita, jednak nie rozwiązuje to problemu w przypadkach, gdy kraje dzieli się jedynie na dwie grupy. Wówczas większość państw średnio rozwiniętych trafia do jednej grupy z tymi słabo rozwiniętymi, niezależnie od tego, jak wielkie są między nimi różnice. Właśnie w tej grupie znajduje się między innymi Polska. Z czasem wykształciła się również grupa państw, która w szybkim czasie powiększyła swój przemysł, co nie dało im od razu miejsca wśród krajów rozwiniętych, ale „wyciągnęło” je spośród tych rozwijających się. Grupę tę nazwano „państwami nowo uprzemysłowionymi”.

Innym ze sposobów określenia poziomu państwa jest HDI – Human Development Index – czyli wskaźnik rozwoju społecznego. Oblicza się go na podstawie zestawienia informacji o PNB per capita, długości życia w danym kraju, przewidywanej ilości lat edukacji oraz średniej długości odebranej edukacji u osób, które ukończyły dwadzieścia pięć lat. W tej klasyfikacji kraje dzieli się na: bardzo wysoko rozwinięte (aktualnie 42), wysoko rozwinięte (42), średnio rozwinięte (41) oraz słabo rozwinięte (41). Nie wszystkie kraje zostały ujęte w tym zestawieniu, jednak warto zauważyć, że Polska, która w innych rejestrach utrzymuje pozycję „państwa rozwijającego się”, w HDI należy do grupy najwyższej (miejsce 41).