Henryk Sienkiewicz „W pustyni i w puszczy” - opracowanie książki

„W pustyni i w puszczy” to jedyna książka polskiego noblisty – Henryka Sienkiewicza, jaka została poświęcona młodzieży. Porusza ona wiele istotnych problemów takich jak: dokonywanie trudnych wyborów, dojrzewanie, dorastanie, walka o przetrwanie, tolerancja religijna i akceptacja obcych kultur. Wszystko to „ukryte” jest we wspaniałej, epickiej powieści o przygodach Stasia i Nel na obcym im, afrykańskim lądzie. W czasie tejże podróży, która staje się jednocześnie podróżą w dorosłość, bohaterowie niejednokrotnie będą poddani wielu próbom, wystawieni na najwyższe niebezpieczeństwo i będą podejmowali ryzyko ostateczne. 

Staś Tarkowski i Nel Rawlison to postacie, którym przyszło się zmierzyć z problemami, z jakimi niejednemu dorosłemu trudno byłoby się uporać. Porwani przez wyznawców Mahdiego w głąb afrykańskiego lądu, zmuszeni zostali do podejmowania tragicznych decyzji – jak na przykład zabicie porywaczy przez Stasia. Droga powrotna do domu to tak naprawdę droga ku dorosłości, test wytrzymałości, odporności i cierpliwości. Zaledwie czternastoletni Staś staje na czele wyprawy, dzięki której mają powrócić do domu. Postanawia zaopiekować się o kilka lat młodszą przyjaciółką – Nel. Bierze na siebie odpowiedzialność także za czarnych niewolników – Kalego i Meę, którzy są przedstawicielami afrykańskiej kultury w książce.

W czasie podróży bohaterowie uczą się, czym jest poświęcenie, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach (choroba Nel, czy mieszkanie w baobabie). Pomysłowość Stasia niejednokrotnie ratuje wszystkich w największych tarapatach (robienie latawców z rybich pęcherzy, które puszczone na wiatr, dotarły do rodziców Stasia i Nel). Staś wykazuje się wielką odpowiedzialnością, ale i rozsądkiem i dojrzałością, której mógłby mu pozazdrościć niejeden dorosły. 

„W pustyni i w puszczy” to także książka można by powiedzieć podróżnicza. W tle akcji widzimy przyrodę upalnej Afryki – dzikie zwierzęta, które mogą w każdej chwili stanąć na drodze bohaterów, jak na przykład lew, którego Staś musiał zabić, czy uwięziony słoń, którego znalazła Nel. W książce znajdziemy mnóstwo opisów przyrody, natury, której człowiek nie zdołał ujarzmić i okiełznać. Nietknięta przez cywilizację natura, rządzi się swoimi prawami i trzeba dobrze się jej przypatrzeć, aby ją zrozumieć, zaakceptować i żyć z nią w zgodzie.

Również na kartach lektury pojawia się motyw zmiany wiary. Staś i Nel, którzy trafiają do miasta wyznawców islamu, mają okazję przypatrzeć się religijnym praktykom wierzących. Zostają nawet zapytani o to, czy zechcą przyjąć nową wiarę. Staś, który jest dostatecznie dojrzały, odmawia, gdyż wierzy w Boga katolickiego. Jest to obrona wiary chrześcijańskiej, postawa przez Henryka Sienkiewicza zaakcentowana i oceniona bardzo pozytywnie. Pisarz podkreśla tym samym, że w sytuacjach nawet największego niebezpieczeństwa, nie można wyrzekać się tego, kim naprawdę jesteśmy, chociażby nacisk otoczenia był niezwykle przytłaczający.

„W pustyni i w puszczy” to książka nade wszystko o przetrwaniu. Dzięki wiedzy, jaką dysponuje Staś, a także dzięki pomocy Kalego i Mei, którzy Afrykę rozumieją doskonale, bo stąd pochodzą, bohaterowie są w stanie pokonać wszelkie przeszkody, jakie stoją na ich drodze. Pomimo różnic kulturowych pomiędzy murzynami, a Europejczykami, znajdują sposób na porozumienie się. Staś i Nel traktują czarnych przyjaciół po bratersku, dlatego też są szanowani i mogą liczyć na pomoc w każdej sytuacji. Henryk Sienkiewicz uwypukla ważność dialogu pomiędzy różnymi kulturami – podkreśla, że porozumienie jest możliwe, tylko trzeba tego chcieć.