Konwencja - co to jest konwencja? Definicja, znaczenie, przykłady konwencji

Konwencja jest terminem wieloznacznym, obecnym w różnych dziedzinach – jak sztuka czy polityka. Niezależnie od występowania, ma za zadanie unormowanie pewnych zjawisk – od tych istniejących w literaturze i sztuce, które pozwalają przyporządkować poszczególne dzieła nurtom czy też autorom na podstawie cech charakterystycznych, poprzez przedwyborcze zjazdy partyjne, aż po ogólnie przyjęte normy, zwyczaje i sposoby myślenia.

Najważniejsze poruszane w tym tekście znaczenie to konwencja jako umowa międzynarodowa. Służy ona regulacji stosunków międzypaństwowych. Stronami muszą być przynajmniej dwa podmioty (które podlegają prawu międzynarodowemu). Umowa jako instrument prawa ma na celu podejmowanie przez strony wiążących ustaleń. Jest więc obligatoryjna dla wszystkich jej sygnatariuszy, ponieważ stanowi źródło prawa (dokumenty tego typu nabierają mocy prawnej po ich podpisaniu) i to najwyższej rangi – poza umowami, jedynie zwyczaje międzynarodowe można nazwać niekwestionowanym źródłem prawa. Wszystkie inne formy są im podległe.

Jeśli chodzi o długość obowiązywania konwencji, nie ma żadnej reguły. Niektóre posiadają konkretny termin wygaśnięcia, inne mogą zostać rozwiązane jedynie za zgodą stron, bądź na skutek niedopatrzeń (błędy, naruszanie innych praw) lub wejścia w życie nowej normy „ius cogens” (norma bezwzględnie wiążąca), której podporządkowane są wszelkie podmioty prawa.

Najlepszymi przykładami konwencji są te, które podpisane są przez największą ilość państw – jak choćby „Konwencja o Prawach Dziecka” przyjęta przez ONZ (niemal 200 państw). Można też przywołać inicjatywę Rady Europy: „Europejska Konwencja Praw Człowieka” nawiązująca do oenzetowskiej „Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka” czy też wiele umów o tematyce wojennej jak – na przykład – „konwencje genewskie” (pierwsze z 1864 i 1906 oraz cztery konwencje „właściwie” z roku 1949 wraz z dodatkowymi protokołami – I i II z 1977 oraz III z 2005 roku) czy „konwencje haskie” (I [zmodyfikowana w 1907], II i III z roku 1899, IV i V z 1907 oraz kolejne dwie – z 1954 i 1961).