Prawo humanitarne - Konwencje genewskie - opracowanie. Czerwony Krzyż - geneza

Konwencje genewskie to zbiorcza nazwa kilku umów międzynarodowych podpisanych w Genewie. Dotyczą one przede wszystkim postępowania w czasie wojny, ze szczególnym uwzględnieniem pomocy humanitarnej. Podłożem do stworzenia tego typu dokumentów, były przeżycia pewnego szwajcarskiego kupca-filantropa – Henriego Dunanta – który był świadkiem okrucieństw w trakcie wojny francusko-austriackiej (1959).

Dunant, który na pole walki trafił przypadkiem (realizował swoje projekty w Algierii, jednak potrzebował wsparcia finansowego – postanowił zwrócić się z prośbą do cesarza Napoleona III), zdecydował się pomagać ofiarom wojen. Widok tysięcy martwych oraz umierających w męczarniach żołnierzy spowodował powstanie nowych idei, jak choćby „tutti fratelli” – „wszyscy jesteśmy braćmi”.

Już cztery lata później Szwajcarowi udaje się przekonać kilka znaczących osób, że pomoc humanitarna na polu bitwy jest niesamowicie ważna. W ten sposób powstaje Komitet Pięciu, który zwołuje międzynarodową konferencję. Dochodzi do porozumienia, co daje początek organizacji Czerwonego Krzyża (29 października 1863).

Niespełna rok później idee Dunanta doprowadziły do stworzenia pierwszej z konwencji genewskich. 22 sierpnia 1964 roku podpisana zostaje „konwencja w sprawie polepszenia losu rannych wojskowych”. Głównym ustaleniem była nietykalność i bezstronność sanitariuszy oraz cywilów, którzy pomagają rannym. W celu rozróżnienia formacji na polu bitwy, pomoc humanitarna miała być oznaczona czerwonym krzyżem na białym tle. Wprowadzono również punkt mówiący o równym traktowaniu każdej ze stron konfliktu i udzielaniu pomocy wszystkim.

W roku 1906 (6 lipca) do istniejącej już konwencji dodano kilka dodatkowych ustaleń. Przede wszystkim, zwiększono zakres pomocy, którą mogli otrzymać wszyscy ranni. Wprowadzono również dwa systemy. Jeden dotyczył prowadzenia na polach bitew ewidencji osób potrzebujących, drugi natomiast poruszał sprawę wymiany informacji między stronami konfliktu.

Po wydarzeniach wojennych (II wojna światowa) znacząco przeredagowano postanowienia wcześniejszej umowy. Po raz kolejny obradowano w Genewie, stąd „konwencje genewskie o ochronie ofiar” z 12 sierpnia 1949 roku. Wszystkie zagadnienia uporządkowano. I z konwencji dotyczyła „polepszenia losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie”, II podejmowała ten sam temat, ale na morzu, III wskazywała właściwy sposób traktowania jeńców wojennych, natomiast IV mówiła o ludności cywilnej i konieczności jej ochrony w trakcie wojny.

Do powstałych w ten sposób konwencji genewskich stworzono również protokoły dodatkowe: I (zakaz ataków na cywili i szpitale oraz powodowania zbędnego cierpienia) i II (obowiązek zapewnienia minimum praw humanitarnych w trakcie walk) zostały dołożone w roku 1977, natomiast III (o używaniu przez organizacje humanitarne „czerwonego kryształu”, jeśli nie używają „czerwonego krzyża” lub „czerwonego półksiężyca”) powstał w roku 2005.

Obecnie konwencje genewskie są jednymi z najważniejszych umów międzynarodowych. Są podstawą Międzynarodowego Prawa Humanitarnego, które tworzą wraz z konwencjami haskimi, deklaracjami: paryską i petersburską oraz protokołami: genewskim i londyńskim. Prawo to dotyczy każdego, ponieważ konwencje zyskały rangę prawa zwyczajowego, co zobowiązuje do ich przestrzegania wszystkich, nie tylko sygnatariuszy.