Czechosłowacja - Karta 77 - definicja, opis, znaczenie

Karta 77 – czechosłowacka opozycja, niezależne stowarzyszenie, organizacja zawiązana w 1976 roku, oficjalnie powołana do życia 1 stycznia 1977 roku (stąd nazwa), kiedy to ogłoszono ich deklarację, podpisaną przez 243 osoby (w większości Czechów, w zdecydowanej mniejszości Słowaków). Sygnatariuszami byli między innymi: Václav Havel, Jana Patočka, Jiří Hájek, Pavel Kohout czy Zdeněk Mlynář.

Ugrupowanie miało charakter antykomunistyczny, a głównym powodem powstania było nieprzestrzeganie przez komunistyczne władze Czechosłowacji praw człowieka oraz próba demokratyzacji ówczesnego społeczeństwa przez opozycję. Nawiązywano więc do Konferencji Helsińskiej, pod koniec której, 1 sierpnia 1975 roku, podpisano Akt Końcowy KBWE. Ważnym z punktu widzenia założycieli było również opublikowanie Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka – twierdzili oni, że reżim nie może bezkarnie łamać ustaleń, do których zobowiązał się na szczeblu międzynarodowym.

Już w kilka dni po ogłoszeniu deklaracji Karty 77 rozpoczęto akcje przeciw jej twórcom – wielu (w tym Havla) aresztowano, przesłuchiwano, internowano, pozbawiano pracy, itp. Rozpoczęto też akcję przeciw samej Karcie, między innymi pod postacią tak zwanej „Antykarty”, pod którą obywatele Czechosłowacji zgłaszali swe przywiązanie do reżimu. Mimo to, pod Kartą 77 podpisywali się kolejni jej zwolennicy (około 2000 do roku 1989).

Karta 77 powstała w podobnym czasie co polski Komitet Obrony Robotników – obie organizacje utrzymywały kontakt, starały się wspierać wzajemnie swoje działania. Po utworzeniu Solidarności, również nawiązano z nią współpracę.

W 1989 roku Karta 77 była jednym z głównych założycieli Forum Obywatelskiego – zrzeszenia opozycji czechosłowackiej, które uczestniczyło w Aksamitnej Rewolucji, a tym samym przyczyniło się do obalenia w Czechosłowacji reżimu komunistycznego.

Ostatecznie rozwiązano ugrupowanie w roku 1992, kiedy stwierdzono, że wykonało ono swoje zadanie.

Za sprawą prezydenta Czech – Vaclava Klausa – w opinii publicznej Karta 77 nie funkcjonuje jako organizacja, która pomogła w zwalczeniu komunizmu. Faktem jest, że większość obywateli kolaborowała z władzami. Klaus, który w czasach panowania reżimu nie działał opozycyjnie, po objęciu władzy w 2003 roku zaczął zwalczać mit Karty. Uważa on, że działania opozycji nie były potrzebne, a jedynie kwestią czasu był upadek systemu. W związku z tym działacze Karty 77 są w pewnym sensie izolowani jako niedoceniani bohaterowie. Czescy publicyści, komentując tę sytuację, porównują podpis pod Kartą do numeru identyfikacyjnego (tatuażu) z obozu koncentracyjnego, który wyznacza człowiekowi miejsce i zostaje na zawsze.