Gradacja - gradacja syntetyczna - definicja, charakterystyka, przykłądy

Struktura społeczna jest pojęciem, które w socjologii posiada bogatą tradycję naukowo-badawczą. Jest to statystyczny rejestr, którego dokonuje się za pomocą płci, wykształcenia i statusu majątkowego. Wedle socjologii jest ona układem relacji elementów, które wchodzą w skład społeczeństwa. W gradacyjnym ujęciu struktury społecznej wyróżnia się dwa rodzaje gradacji – prosta i syntetyczna. Prosta definiowana jest wedle jednego czynnika warunkującego, natomiast syntetyczna – jak sama nazwa wskazuje – łączy różne czynniki i cechy społeczne. Paradygmat gradacyjny został wprowadzony do socjologii stosunkowo niedawno, opisuje go Stanisław Ossowski w swoich pismach. 

Gradacja syntetyczna ma więc charakter złożony, obejmuje ona kilka kryteriów struktury społecznej – ekonomię, edukację itd. 

Takie ujęcie gradacyjne jest ściśle związane z kapitalistycznym ujęciem społeczeństwa, które wedle założeń niekoniecznie musi wskazywać jedno kryterium kwalifikacji np. wykształcenie. W tak różnorodnym świecie klasa średnia to nie tylko klasa dobrze urodzona, ale i również wykształcona itd. Struktury badawcze takiego społeczeństwa są nieco luźniej rozpatrywane. Nawet jeśli swego rodzaju kwalifikacja gradacyjna rozpatrywana jest tylko w ujęciu zawodowym, to i tak jest ona gradacją syntetyczną, ponieważ ujmuje różne rodzaje zawodów – od robotnika po przemysłowca. 

Pozycja społeczna danej jednostki lub grupy społecznej uzależniona jest dzisiaj od wielu czynników warunkujących, trudno jest oprzeć się na jeden cesze. 

Gradacja prosta i syntetyczna występują w tzw. makrosocjologii, która bada większe grupy społeczne oraz ich wzajemne relacje. Jak zatem wiemy, kryterium prestiżu czy jakości jednostki społecznej jest względne i relatywne, w czasach gdy rządził paradygmat marksistowski takie ujęcie było nie do pomyślenia, społeczeństwo dzielone było na klasy społeczne i wokół tych klas toczyły się zaciekłe boje.  

Gradacja społeczna wynika z kilku czynników – funkcji społecznej, statusu majątkowego, posiadania wiedzy oraz z posiadania dóbr ekonomicznych.