Burmistrz a prezydent - relacje między nimi, funkcje i uprawnienia organów - porównanie

Prezydent i burmistrz to określenia jednoosobowego organu władzy wykonawczej, najczęściej wybieranego w wyborach bezpośrednich na terenie danej jednostki administracyjnej. Między tymi pojęciami zachodzą pewne różnice zakresowe i kompetencyjne, burmistrz jest bowiem organem władzy wykonawczej gmin miejskich lub wiejsko-miejskich, natomiast prezydent jest organem egzekutywy miast – najczęściej są to miasta powyżej 100 tysięcy mieszkańców. Burmistrz sprawuje natomiast władzę w miastach do 100 tysięcy mieszkańców, jego odpowiednikiem we wsi jest wójt.

Burmistrz/prezydent miasta sprawują władzę wspólnie z – również wybieranym w wyborach bezpośrednich – kolegialnym organem, jakim jest rada gminy. Sprawuje ona władzę prawodawczą na danym obszarze (ma m.in. prawo uchwalania prawa miejscowego).

Uprawnienia prezydenta i burmistrza są opisane w Ustawie o samorządzie gminnym z 1990 r. z późniejszymi zmianami. Burmistrz lub prezydent rozpoczynają kadencję z chwilą rozpoczęcia kadencji rady gminy. Burmistrzem/prezydentem może zostać wyłącznie obywatel Polski. Warto zaznaczyć, że stanowiska burmistrza/prezydenta nie można łączyć z innymi stanowiskami, takimi jak: poseł lub senator, zatrudnienie w administracji rządowej, funkcja organu władzy wykonawczej w innej gminie (lub zastępcy tego organu).

Kompetencje i zadania burmistrza/prezydenta wymienia art. 30. Ustawy o samorządzie gminnym. Są to: wykonywanie uchwał rady gminy, przygotowywanie projektów uchwał rady gminy, określanie sposobów wykonywania uchwał, gospodarowanie mieniem komunalnym, wykonywanie budżetu, zatrudnianie i zwalnianie gminnych kierowników jednostek administracyjnych. Za realizację wyżej wymienionych zadań burmistrz/prezydent ponosi odpowiedzialność wyłącznie przed radą gminy. Co więcej (art. 31.) burmistrz/prezydent „(...) kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz”, a także (art. 32.) „(...) opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy”. Może on także zarządzić ewakuację w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia ludzi lub ich mienia

Swoje zadania i kompetencje burmistrz/prezydent realizuje za pomocą pracy urzędu gminy, którego jest jednoczesnym kierownikiem. Sposób organizacji pracy urzędu reguluje regulamin organizacyjny, jaki wydaje burmistrz/prezydent w formie zarządzenia.