Normy społeczne - rodzaje, przykłady, definicja

Żyjąc w społeczeństwie, dążąc do zachowania ładu społecznego człowiek musi przestrzegać pewnych norm społecznych. Normy te są zasadami postępowania, jakie powinny być przestrzegane dla sprawnego funkcjonowania całości społeczności. Ich nieprzestrzeganie wiąże się z konsekwencjami – represjami ze strony państwa lub społeczeństwa.

Możemy wyróżnić kilka rodzajów norm społecznych – normy moralne, religijne, obyczajowe i prawne. Pierwszy rodzaj – normy moralne – określają, jakie zachowanie jest godne pochwały, a jakie potępienia przez daną społeczność, z punktu widzenia etyki. Są one silnie związane z drugim rodzajem norm – normami religijnymi, ponieważ religia i jej zasady mogą bardzo silnie oddziaływać na daną społeczność.

Normy religijne wynikają z założeń i tradycji danej religii i zwykle określają sposób zachowania, jaki zaowocuje przyszłą nagrodą (zwykle przyznawaną po śmierci) lub karą. Złamanie norm religijnych czy moralnych niekoniecznie wiąże się z poniesieniem materialnych konsekwencji danego czynu. Osoba, która złamała normę religijną, popełnia grzech, skutkuje to poczuciem winy względem Boga i współwyznawców. Człowiek, który nie przestrzega norm moralnych, może natomiast spotkać się z oburzeniem i potępieniem przez społeczność, w jakiej żyje. Bardzo często zdarza się jednak, że normy religijne (np. przykazanie „nie zabijaj”) lub moralne są zbieżne z obowiązującym prawem – wtedy złamanie norm może skutkować wymierzeniem kary przez organy państwa.

Kolejnym typem norm są normy obyczajowe. Jest to szeroka grupa norm, obejmująca zarówno normy moralne, religijne, jak i pewne zasady, które nie odnoszą się do klasyfikacji czynów dobrych i złych. Normy obyczajowe mogą określać np., jak zachowywać się w określonych sytuacjach, jak się ubrać i co mówić. Naruszanie norm społecznych nie jest zagrożone karą ze strony państwa, może jednak skutkować represjami ze strony członków społeczności. Lekceważenie norm obyczajowych jest odbierane jako zagrażające trwałości ładu społecznego.

Ostatnią, bardzo ważną grupę norm stanowią normy prawne. Są to dokładnie sformułowane przepisy, których nieprzestrzeganie skutkuje sankcją (karą) ze strony organów państwa. Regulują one rozmaite sfery życia człowieka, szczególnie skupiają się jednak na kwestiach instytucjonalnych.

Podsumowując, istnienie i przestrzeganie norm społecznych w danym społeczeństwie jest bardzo ważne dla trwałości ładu społecznego. Przestrzeganie norm jest obowiązkiem każdego członka społeczności.