„Gruba czwórka” - partie polityczne - definicja, charakterystyka

Określenie „Gruba czwórka” ma dwojakie znaczenie, jednakże w aspekcie partii politycznych kojarzy się jednoznacznie z historią walki o wolność naszego kraju. Jest to związane z okresem II wojny światowej oraz istniejącej silnej opozycji w postaci nie tylko wojsk partyzanckich, ale również prób odbudowania sceny politycznej, która poprzez swoje działania miała stanowić wsparcie dla walczących rodaków. „Gruba czwórka” to przykład stworzenia porozumienia wśród przedstawicieli skrajnie odmiennych poglądów w celu uzyskania zamierzonego celu. Partie wchodzące w skład „czwórki” różniły się pod każdym względem

Od momentu wybuchu II wojny światowej zaczęła powstawać konspiracja polityczna. W październiku 1939 roku działacze rozwiązanej we wrześniu PPS utworzyli Centralne Kierownictwo Ruchu Mas Pracujących Miast i Wsi - Wolność -Równość -Niepodległość (PPS-WRN). Partia ta wchodziła w skład rządu Rzeczpospolitej Polskiej na uchodźstwie i pod kryptonimem "Koło" współtworzyła struktury Polskiego Państwa Podziemnego w okupowanym kraju. Jej organem zbrojnym była Gwardia Ludowa. 

Stronnictwo Ludowe występujące pod kryptonimem "Trójkąt" przyjęło na okres wojny inną nazwę - SL "Roch". Było to najsilniejsze ugrupowanie i odgrywało ono bardzo dużą rolę, zarówno na emigracji, jak i w kraju. We wrześniu 1940 r. powołano do życia zbrojną organizację "Rocha" - Chłopską Straż ("Chłostra"), którą z czasem przekształcono w dowodzone przez Franciszka Kamińskiego Bataliony Chłopskie. Na przełomie lat 1942-1943 zaczęto tworzyć stałe oddziały partyzanckie BCh.

Podporządkowaną sobie organizacją zbrojną dysponowało także występujące pod kryptonimem "Kwadrat" Stronnictwo Narodowe. Choć już w październiku 1939 roku jego członkowie przystąpili do tworzenia sprawnie działającej siatki wojskowej, to jednak dopiero w maju 1941 roku udało się utworzyć Narodową Organizację Wojskową, której skrajnie prawicowe skrzydło w czasie akcji scaleniowej współtworzyło Narodowe Siły Zbrojne. Mimo podejmowanych w 1944 roku prób nie udało się w pełni podporządkować NSZ Dowództwu Armii Krajowej.

Partią uzupełniającą "grubą czwórkę" działającą w kraju i na emigracji było Stronnictwo Pracy ("Romb"), którego najsilniejszym atutem oraz twarzą był powiązany z nim generał Sikorski. Po jego śmierci rola SP nieco zmalała. W odróżnieniu od trzech poprzednich partii SP w zasadzie nie posiadało własnej, odrębnej organizacji wojskowej, natomiast miało ono poparcie wśród walczących Polaków.