NATO - Deklaracja londyńska (1990) - geneza, postanowienia

W okresie tzw. „zimnej wojny” Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) ukierunkowana była przede wszystkim na zachowanie równowagi między Zachodem a Wschodem. Zatem w momencie upadku systemów socjalistycznych w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, a potem rozpadu samego ZSRR, przed kierownictwem NATO pojawiły się nowe wyzwania. Wyeliminowanie głównego adwersarza, rozpad Układu Warszawskiego oraz szybkie przemiany polityczne i gospodarcze dokonujące się w krajach wyzwolonych spod wpływów radzieckich wymagały podjęcia zdecydowanych kroków w celu polepszenia funkcjonowania organizacji. Należało dokonać zasadniczych zmian w dotychczasowych strukturach, a także przewartościować najważniejsze cele organizacji.

Próba zreformowania Paktu Północnoatlantyckiego rozpoczęła się od roku 1990. Wówczas to (w dniach 5-6 lipca) zorganizowano zjazd szefów krajów i przedstawicieli rządów państw NATO w Londynie. Wynikiem rozmów było opublikowanie tzw. Deklaracji londyńskiej. Na spotkaniu rozpatrywano kilka ważnych problemów, m.in. kwestię, jak zachować się wobec państw byłego bloku socjalistycznego, które obecnie wprowadziły system rządów demokratycznych oraz jak przekształcić NATO i zaplanować jego nową strategię, tak, by zachowało swoje znaczenie na arenie międzynarodowej. Decyzje, które wówczas zapadły, dotyczyły w głównej mierze sposobów transformacji Sojuszu Północnoatlantyckiego.

Przede wszystkim postawiono na zacieśnienie więzów i utrzymanie dobrych stosunków pomiędzy członkami Paktu. Zwrócono również uwagę na potrzebę nawiązania współpracy z państwami Europy Środkowej i Wschodniej, dlatego zaproszono je do podjęcia starań o przystąpienie do NATO. Przedefiniowanie zadań Sojuszu dokonało się na rzecz wzmocnienia dialogu politycznego między państwami, ochrony wartości demokratycznych oraz zapobiegania bądź rozstrzygania konfliktów lokalnych. Podkreślono ponadto, iż duże znaczenie dla działania Paktu mają prowadzone debaty na temat najbardziej palących problemów z zakresu bezpieczeństwa.

Deklaracja londyńska była zaledwie dokumentem wstępnym dla gruntownych przekształceń w NATO, na niej bazowały późniejsze akty, takie jak Koncepcja Strategiczna z 1991 roku. Tym samym stanowiła ona podstawę dla dalszego rozwoju organizacji.