IRA, Irlandzka Armia Republikańska - organizacje terrorystyczne - charakterystyka

Początki Irlandzkiej Armii Republikańskiej (IRA) są związane z wybuchem w 1916 roku tzw. powstania wielkanocnego, w Dublinie. Kilka tysięcy powstańców podjęło próbę wyzwolenia Irlandii spod panowania brytyjskiego i ogłosiło proklamowanie Republiki Irlandii. Jednak brak wystarczającego poparcia mieszkańców zadecydował o klęsce zrywu. 

Rząd Wielkiej Brytanii brutalnie rozprawił się z rebeliantami - stracono szesnastu przywódców powstania. To wywołało falę oburzenia Irlandczyków i znacznie zwiększyło poparcie dla organizacji dążących do odzyskania niepodległości. Największą popularnością cieszyła się Sinn Fein, na czele której stał Michael Collins. Doprowadził on do połączenia Irlandzkich Ochotników (organizacji paramilitarnej) z Irlandzką Armią Obywatelską. Powstałą formację nazwano Irlandzką Armią Republikańską (IRA). W 1921 roku dokonano podziału Irlandii na dwie części: niezależną południową oraz wchodzącą w skład Wielkiej Brytanii - północną. 

Od tego momentu zasadniczym celem IRA stało się wyzwolenie Irlandii Północnej spod władzy brytyjskiej. W tym celu rozpoczęto wojnę partyzancką. Konflikt irlandzko-brytyjski ma również podłoże religijne - jest starciem protestantów z katolikami. Mniejszość katolicka była często dyskryminowana bądź nawet prześladowana przez protestantów. 

Z czasem irlandzka organizacja podzieliła się na dwa obozy. Część opowiadała się za umiarkowanym programem (IRA - Oficjalna), reszta zdecydowanie występowała przeciw postawom ugodowym i głosiła radykalne hasła (IRA - Tymczasowa). Przez szereg lat dochodziło do kolejnych starć dwu stron. Walki znacznie nasiliły się w latach 70., kiedy doszło do rozruchów w hrabstwie Londonderry, a rząd brytyjski wysłał oddziały wojskowe w celu opanowania sytuacji. Wydarzenia mające miejsce 30 stycznia 1972 roku nazwano tzw. krwawą niedzielą (Bloody Sunday), bowiem w wyniku ostrzelania demonstrantów przez brytyjskie wojsko zginęło 13 osób, a kilkaset zostało rannych. 

Odpowiedzią IRA były w kolejnych latach serie zamachów bombowych, m.in. na brytyjskich dyplomatów, wojskowych, policjantów, sędziów oraz osoby sympatyzujące z rządem w Londynie. Fala nienawiści znacznie się rozkręciła. Szacuje się, iż w starciach zginęło łacznie około 3,7 tysiąca osób. Częściowe wygaszenie konfliktu nastąpiło dopiero w latach 90., kiedy rząd Tony’ego Blaira rozpoczął negocjacje z przewodniczącym Sinn Fein - Gerry’m Adamsem. W 1998 podpisano tzw. porozumienie wielkopiątkowe. Zgodnie z ustalenianiami miał powstać samodzielny rząd w Irlandii Północnej, a organizacje paramilitarne powinny ulec rozbrojeniu. Mimo ustaleń, IRA początkowo nie zgodziła się na demilitaryzację, proces ten rozpoczął się dopiero w 2001 roku. Cztery lata później IRA ogłosiła zakończenie walk zbrojnych.