Charakterystyka porównawcza Jacka Soplicy i Księdza Robaka - Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”

Można powiedzieć, że Jacek Soplica i ksiądz Robak to jedna i ta sama osoba, jednak nie do końca jest to prawdą. Istotnie, fizycznie jest to ten sam człowiek, jednak mentalnie i moralnie – dwie całkiem różne postaci. Przeżył bowiem Jacek Soplica przemianę wewnętrzną, która skutkowała także modyfikacją jego wyglądu zewnętrznego, co miało przypieczętować podjętą decyzję.

Był on jednym z głównych bohaterów eposu Adama Mickiewicza pt. „Pan Tadeusz”, jednak niektórzy badacze wskazują, że jego postać jest centralna i najważniejsza, gdyż spaja wszystkie główne wątki w dziele.

Jacek Soplica w młodości był wesołym, postawnym młodzieńcem, który cieszył się popularnością wśród dam i szacunkiem wśród towarzyszy. Brał udział w sejmikach, awanturował się i lubił pojedynki. Miał wielkie wąsy, z powodu których przezywany był „Wąsalem”.

Soplica pewnego razu zakochał się w Ewie Horeszkównie, jednak ta miłość, mimo odwzajemnienia nie miała szans na realizację, gdyż ojciec Ewy nigdy nie pozwoliłby na połączenie się dwojga młodych. Dumny i wyniosły Soplica potraktował czarną polewkę jako ujmę na honorze i nie mogąc znieść małżeństwa ukochanej z innym mężczyzną, postanowił wyjechać.

Wtedy poślubił przypadkowo spotkaną kobietę, która jednak wkrótce umarła, zostawiając Soplicę z małym synkiem, którym okaże się później Tadeusz. Nie mogąc poradzić sobie z problemami oddał syna na wychowanie bratu, a sam wyjechał. Bezpośrednią przyczyną ucieczki z kraju był jednak mord popełniony w afekcie na ojcu Horeszkówny – Stolniku. Podczas najazdu Moskali na posiadłość mężczyzny, w Soplicy odżyły wszystkie negatywne uczucia, których zwieńczeniem było zastrzelenie Stolnika.

Dostrzegamy więc już w tym momencie, że Jacek był nieodpowiedzialnym, kierującym się emocjami i chęcią zemsty niedojrzałym mężczyzną, który chciał wyładować swoje negatywne uczucia przy pomocy agresji. Kochał Ewę, jednak nie potrafił pogodzić się z jej stratą. Ucieczka z ojczyzny była jednak dla niego punktem przełomowym.

Mężczyzna uciekł bowiem do Rzymu, gdzie przywdział habit bernardyna i przyjął nazwisko Robaka. Wszystko to miało znaczenie symboliczne. Wstąpienie do zakonu oraz związane z tym śluby czystości deklarowały jego wieczne poświęcenie dla nieszczęśliwej miłości, natomiast pseudonim „Robak” miał zakonnikowi przypominać o pokorze i potrzebie odkupienia swoich win i grzechów hulaszczego życia, jakie prowadził w młodości.

Istotnie, już zza granicy starał się Robak zmienić swoje postępowanie i wynagrodzić choć w części wyrządzone krzywdy. Kierował wychowaniem swojego syna, łożył również na edukację Zosi – córki ukochanej, jednak już zmarłej Ewy Horeszkówny. Pragnął także połączenia się młodych, gdyż w ten sposób miałby szansę przekazać część swojego majątku w ręce młodej żony.

Wcześniejsze zabójstwo Stolnika ściągnęło na Soplicę pomówienia o zdradę i sprzyjanie Moskalom, dlatego pod osłoną habitu starał się realizować walki niepodległościowe, brać udział w konspiracji oraz uczyć patriotyzmu. Nie zawsze jego słowa spotykały się z akceptacją, jednak Robak nieustannie próbował wcielać w życie ideały niepodległościowe. Pragnął także przysłużyć się rodzinie Horeszków, ratując ze śmiertelnego niebezpieczeństwa członków tego rodu. W ten sposób choć w części starał się odkupić popełnione przed laty morderstwo.

Ksiądz Robak nie tylko słowami, ale także postawą dawał przykład wzorowego życia. Pokusy lat młodości nie miały do niego przystępu, a okoliczna ludność doceniała mądrość, skromność i oddanie bernardyna. Jego losy skończyły się tragicznie, gdyż umarł on wskutek odniesionych ran, jednak dowiadując się przed śmiercią o działaniach Napoleona przeciw Moskalom oraz o przedśmiertnym wybaczeniu winy przez Stolnika – umiera ze spokojem i ulgą.

Jacek Soplica jest jednym z bohaterów, którzy przeżyli całkowitą transformację. Z narwanego, mściwego szlachcica stał się pokornym, ascetycznym sługą Bożym. Siła wyrzutów sumienia musiała być więc tak wielka, że Robak postanowił zmienić całe swoje dotychczasowe życie, co niewątpliwie świadczy o sile jego charakteru, odwadze i determinacji. Jest bohaterem pełnym i bogatym wewnętrznie, wiele przeżył, jednak koniec końców wybrał właściwą drogę postępowania.