Modele średniowiecznego świętego ukazane w „Kwiatkach św. Franciszka” oraz „Legendzie o św. Aleksym”

Żywot świętego to gatunek powstały w średniowieczu, cieszący się w tej epoce dużą popularnością. Łączy on bowiem dwie naczelne tendencje pisarstwa tego okresu, mianowicie - religijność i dydaktyzm. Literatura miała uczyć, wskazywać właściwe zachowania, chwalić cnotę i piętnować występek. Opowiadanie historii życia świętych spełniało obie te funkcje, wzmacniało wiarę oraz wskazywało drogę do zbawienia duszy. Wśród średniowiecznych żywotów wyróżniają się wyraźnie dwa modele: ideał ascetyczny oraz franciszkański.

Legenda o św. Aleksym jest niewątpliwie starsza, choć nie sposób określić daty jej powstania. Polski rękopis przedstawiający żywot tego świętego pochodzi z XV wieku, jest on przekładem ze starszego łacińskiego tekstu, jednak w tradycji ustnej legenda ta funkcjonowała zapewne już setki lat wcześniej. „Legenda o św. Aleksym” stanowi pochwałę życia ascetycznego, a więc opartego na wyrzeczeniu się wszelkich dóbr ziemskich. Aleksy, który jest synem bogatego obywatela Rzymu, dziedzicem jego ogromnej fortuny, postanawia opuścić swój rodzinny dom ze wszystkimi jego zbytkami i poświęcić się modlitwie. Obładowany złotem i innymi kosztownościami wyrusza w podróż. Już na samym jej początku rozdaje biednym i duchownym...