Ignacy Krasicki „Wstęp do bajek” - interpretacja i analiza utworu

„Wstęp do bajek” to utwór wydany w pierwszym tomie „Bajek i przypowieści” Ignacego Krasickiego, który ukazał się w druku w 1779 roku. Już ten fakt oraz treść czyni ze „Wstępu do bajek” programowy manifest twórczości Krasickiego. Poeta określa swoje zainteresowania i tematy, jakimi będzie się zajmował.

Utwór składa się z wyliczenia typów ludzkich (młody, stary) oraz różnych zawodów i profesji (szewc, celnik, żołnierz, autor, pisarz, bogacz). Wszyscy oni określeni są jako postaci idealne: bogacz dzieli się majątkiem, celnik nie kradnie, szewc nie pije, autor cieszy się z powodzenia innego literata, poeta nie zmyśla, a żołnierz nie zajmuje się rabunkiem i napaściami. Młodzieniec żyje wstrzemięźliwie, a starzec nie poucza innych i nie zrzędzi. Krasicki opisuje idealne typy ludzkie, pozbawione wad, jakich można się po nich spodziewać. Nieprzypadkowo pisze o celniku, który nie kradnie - przedstawiciele tego zawodu znani byli ze złodziejstwa. Szewcy pili na umór, żołnierze w czasach wojny zajmowali się nie tylko walką, ale i rabunkami. Ludzie współcześni Krasickiemu doskonale zdawali sobie z tego sprawę. Mimo wszystko,czytając o tym w bajce, mogli uwierzyć, że autor opisuje jakiś nieznany i doskonały kraj. W dwóch końcowych wersach poeta rozwiewa te nadzieje:

„A cóż to jest za bajka? Wszystko to być może!
Prawda, jednakże ja to między bajki włożę”.

Ostatni wers świadczy o tym, że Krasicki celowo bawił się z czytelnikami, nie jest osobą naiwną i nie zamierza zajmować się jakimiś wymyślonymi, idealnymi światami. Twórca będzie opisywał ludzkie przywary i wady, komentował, piętnował i wyśmiewał złe zachowanie, skąpstwo, dewocję, pychę oraz obłudę, bo przecież takie są przecież prawdziwe cechy ludzkie. Krasicki nadaje specjalne znaczenie ostatnim słowom utworu - opowieści o wyidealizowanym świecie „wkłada między bajki”, czyli nie daje im wiary. Bajka oznacza tutaj coś zmyślonego, w odróżnieniu od bajki - gatunku literackiego. Nawiasem mówiąc, Krasicki kpi sobie także z twórców - poetów i artystów, czyli pośrednio nie oszczędza i siebie.

Utwór zbudowany jest z dziesięciu wersów, napisanych trzynastozgłoskowcem. We „Wstępie do bajek” rymy są parzyste, w układzie aa bb cc... i tak dalej. Specjalnym zabiegiem konstrukcyjnym jest zastosowanie czasownika „był” jako elementu rozpoczynającego prawie każdy z ośmiu pierwszych wersów. Wyjątek to wers szósty, ale dzięki temu złamaniu rytmu całość nie brzmi tak monotonnie. Ostatnie dwa wersy, zacytowane wyżej, to puenta całego utworu, zbudowana odmiennie od reszty, bez czasownika „był” na początku ale także napisana trzynastozgłoskowcem z parzystymi rymami.