Tadeusz Różewicz „Cierń” – interpretacja i analiza wiersza

Wiersz Tadeusza Różewicza pod tytułem „Cierń” to utwór wydany w roku 1969 w tomiku „Regio”. Głównym hasłem liryka jest niewiara, zaprzeczenie wiary w Boga. Wiersz w swojej wymowie jest bardzo drastyczny. Opiera się on na doświadczeniach Tadeusza Różewicza związanych z czasami wojny, którą uważa za największe zło ludzkości. Poeta nie boi się powiedzieć, że po tych latach ciężko mu uwierzyć w Boga, który pozwolił na śmierć, ból i cierpienie.

Słowa „nie wierzę” są tutaj bardzo mocno wyeksponowane. Powtarzają się aż siedem razy i za każdym razem podkreślane są opisami podmiotu lirycznego mówiącymi jak to uczucie jest silne:
„nie wierzę
nie wierzę od przebudzenia
do zaśnięcia
nie wierzę od brzegu do brzegu
mojego życia”.
Niewiara podmiotu lirycznego jest tak wielka, jak mogłaby być wiara człowieka wierzącego.  Poeta podkreśla, że nic nie jest w stanie go przekonać do wiary. Chociaż chodzi do kościoła, niejednokrotnie czyta Biblię – Stary i Nowy Testament, nie widzi w tym żadnego sensu. Podmiot liryczny zakreśla również ramy swojej niewiary: „od przebudzenia do zaśnięcia”, „od brzegu do brzegu mojego życia” – od początku aż do chwili obecnej. Ten wers jest bardzo znaczący.

Niewiara Tadeusza Różewicza wiąże się z wybuchem wojny, w czasie której przyszło mu żyć. Kiedy wybuchła był zaledwie osiemnastolatkiem. Dopiero wchodził w dorastanie, które wojna drastycznie przyspieszyła. To, co wtedy widział – śmierć ukochanych osób, ludobójstwo, walki, wszechobecny ból i cierpienie sprawiło, że przestał wierzyć. Nie potrafił sobie wytłumaczyć, dlaczego Bóg, o ile naprawdę istnieje, pozwala na tego typu rzeczy. Nie rozumiał, a wiara nie przynosiła żadnych odpowiedzi. Wojna odcisnęła na nim piętno tak trwałe, że przestał wierzyć w cokolwiek. Wiersz ten jest więc swoistym manifestem niewiary.

W wierszu znajdziemy dwa obrazy Boga – ten starotestamentowy ( „i myślę o Bogu, który się nie śmiał”) oraz nowotestamentowy. Bóg z pierwszej części Pisma Świętego był przede wszystkim surowy i srogi. Nie znosił nieposłuszeństwa, wystawiał ludzi na bardzo trudne próby wiary. Z kolei Bóg Nowego Testamentu to Jezus Chrystus, który narodził się wśród ludzi, mieszkał z nimi i nauczał.  W żadnej z tych projekcji Boga nie znajduje odpowiedzi napytanie dlaczego wydarzyło się tyle zła.

Poeta pisze z pozoru stonowanym językiem, jednak w rzeczywistości jest to niemal krzyk – rozpaczliwy krzyk o pomoc w odnalezieniu się w tej rzeczywistości, w której wiara może być źródłem cierpienia.