Anatol Stern - biografia, życiorys

Anatol Stern był jednym z głównych przedstawicieli polskiego futuryzmu. Futuryzm był to ruch literacki rodzący się w początkach XX wieku, nastawiony na admirację nowości technicznych oraz kult nowoczesnego społeczeństwa. Futuryści doceniali rolę artysty jako profety mającego wskazywać ludziom drogę, którą powinni podążać. Dodatkowo odrzucali wszelkie zakorzenienie w tradycji, podążanie za wzorcami i autorytetami. Postulowali spalenie muzeów oraz wyprowadzenie sztuki na ulicę.

Stern współtworzył ruch futurystyczny wspólnie z Brunonem Jasieńskim, innym poetą, który także był bardzo aktywnym działaczem na polu literackim. Wraz z nim wydawał tzw. jednodniówki futurystyczne, w tym słynny manifest pt.: „Nuż w brzuchu. Jednodńuwka futurystów”. Był to plakat, na którym umieszczono bez zachowania zasad ortografii postulaty, wiersze, recenzje i fragmenty książek takich artystów jak: Leon Chwistek, Stanisław Młodożeniec, Bruno Jasieński czy Tytus Czyżewski.

Sam Anatol Stern urodził się w 1899 roku w Warszawie. Już w młodości wykazywał zdolności i predyspozycje literackie. Jego ojciec, który był pochodzenia żydowskiego i parał się dziennikarstwem, odkrył talent chłopca. Stern uczył się w gimnazjum, a następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Wileńskim. Niestety podjętych studiów nie udało mu się skończyć.

Młody artysta nie studiował, ale zajął się twórczością literacką na własną rękę. Kiedy miał dwadzieścia lat, wydał swój pierwszy tomik poetycki pt.: „Nagi człowiek w śródmieściu”, rok później „Futuryzje”, a trzy lata później – „Anielskiego chama”.

Już wtedy twórczość Sterna wywoływała  liczne kontrowersje. Na pewnym wieczorku poetyckim młody poeta wygłosił jeden ze swoich wierszy pt.: „Uśmiech Primavery”, którego treść została uznana za nieprzyzwoitą, bluźnierczą i obrażającą przekonania religijne. Z tego względu poeta został aresztowany, co wzbudziło liczne protesty w środowisku intelektualistów, m.in. Stefana Żeromskiego i Leopolda Staffa, którzy składali wnioski o jak najszybsze uwolnienie młodego literata. Sąd jednak nie przyznał im racji w pierwszej instancji. Po kilku odwołaniach, dopiero trzecia instancja uniewinniła Sterna.

Jednak to nie jedyny tego typu wypadek. W 1921 roku ocenzurowano także zbiór „Gga”, czemu także towarzyszyły liczne protesty. Organy cenzury argumentowały, iż treści tam zawarte są nieobyczajne i nieprzyzwoite. Ten sam los spotkał jednodniówkę „Nieśmiertelny tom futuryz”.

Anatol Stern udzielał się w różnego rodzaju czasopismach. Były to: „Skamander” będący gazetą grupy literackiej mianującej się tą samą nazwą, „Wiadomości Literackie”, „Zwrotnica”, która stanowiła naczelne czasopismo Awangardy Krakowskiej, do której zaliczał się m.in. Tadeusza Peipera oraz – wraz z Jarosławem Iwaszkiewiczem – był redaktorem pisma „Nowa Sztuka”, które zawierało zarówno poezję rodzimych autorów, jak i tych  zagranicy oraz artykuły teoretycznoliterackie.

Lata II wojny światowej nie były dla Sterna łaskawe. Wraz z innymi poetami został aresztowany w 1940 roku i uwięziony. Później wstąpił do Armii Polskiej i znalazł się w Palestynie, gdzie osiadł do 1948 roku. Tam także działał literacko wydając swoje poezje przełożone na język hebrajski.

Po zakończeniu wojny powrócił do Warszawy, gdzie nadal zajmował się drukowaniem tekstów w rozmaitych czasopismach, m.in. w „Nowej Kulturze”, „Kuźnicy”, „Odrodzeniu”, „Wiadomościach Literackich”. Zajmował się także tłumaczeniem dzieł Aleksandra Puszkina i Włodzimierza Majakowskiego z języka rosyjskiego. Tworzył także scenariusze filmowe, np. do „Przedwiośnia”, czy „Znachora”.

Zmarł w 1968 roku.