Życie dworskie na Wawelu

Dwór królewski był najważniejszym ośrodkiem politycznym w czasach monarchii w Polsce. W otoczeniu króla znajdowały się osoby bezpośrednio odpowiedzialne za działanie całego aparatu państwowego.

Począwszy od wieku XIV Wawel urządzany był na wzór dworów europejskich. Podstawowe urzędy dworskie powstały już za czasów Piastów. Były to stanowiska: łowczych, stolników, cześników i podczaszych, skarbników, pisarzy, kanclerzy, komorników, podkomorzych i wojskich. W czasach późniejszych rachunki leżały w gestii wielkorządcy, podrządcy i podskarbiego. Osoby te zajmowały się skarbem królewskim - m. in. kwestiami takimi jak dzienne wydatki na żywienie w czasie podróży.

Bardzo ważną rolę pełnił również mistrz dworu, a później marszałkowie i wicemarszałkowie. Dworzanie pełnili różnorodne funkcje. Jedną z najistotniejszych było roznoszenie do okolicznych władców wieści o planowanych wyprawach. Za posiłki na dworze odpowiadał doświadczony kuchmistrz (bardzo często przyrządzano… kisiel).

Na zamku krakowskim znajdowały się oddzielne pokoje dla króla i królowej. Oprócz „obsługi dworu” apartamenty zajmowane był również przez dworzan, z którymi poszczególni władcy przeprowadzali się do Krakowa (Jagiełło, jako że lubił życie myśliwego, sprowadził m. in. Litwinów, Smoleńszczan, Kijowian i innych Rusinów). Ponadto na Wawel bardzo często zaglądali możni goście, których trzeba było witać z pełnymi honorami.

W czasach Zygmunta I Wawel jeszcze bardziej zyskał na prestiżu, król bowiem dbał bardzo o to, aby jego pałace podziwiane były również przez cudzoziemców. Zmodernizowana została zarówno architektura, jak i karta dań. Ostatni z dynastii Jagiellonów starał się dwór i swe otocznie względnie polonizować. Królowie elekcyjni natomiast odsunęli Polaków od swojej siedziby, otaczając się cudzoziemcami.