Stalinizm w Polsce i jego przejawy - stalinizacja życia, kultury, państwa

Komuniści, którzy sięgnęli po władze w Polsce po II wojnie światowej, byli świadomi, że ich pozycja musi być utwierdzana wszelkimi możliwymi sposobami. Kluczową kwestią stało się więc przeprowadzenie na ogólnonarodową skalę indoktrynacji w duchu stalinowskim. Najlepszą sferą do wprowadzania nowych wzorców była oświata i nauka.

Jako że idea budowy socjalizmu w Polsce miała przebiegać według schematu zaczerpniętego z ZSRR, komunistyczne władze podjęły działalność polityczno-wychowawczą mającą na celu przybliżyć fundamentalne aspekty nowej doktryny. Plan ten nie mógłby się jednak udać bez zaangażowania intelektualnych elit. Twórcy, ludzie nauki i pracownicy oświaty zostali więc zmuszeni do propagowania wizji społeczeństwa komunistycznego.

Przede wszystkim skupiono się na modyfikacji historii najnowszej narodu, poddając krytyce tradycyjne wartości. Na rynku masowo pojawiać się zaczęły prace historyków radzieckich, a także tamtejszych literatów. Wiele podręczników obowiązujących w polskich szkołach było wiernymi tłumaczeniami podręczników rosyjskich. Strategia ta miała na celu, zgodne z linią partii, ukształtowanie osobowości młodych Polaków. Uczono więc, że polskie klasy posiadające działały przeciwko narodowi, rozwijając ekspansję na wschód. Dowodzono, że głównymi wrogami Polski i polskości byli Niemcy, natomiast Rosja zawsze służyła pomocną dłonią. ZSRR w propagandzie przybierało obliczę najnowocześniejszego kraju świata, a panujący tam system polityczny prezentowano, jako najbardziej demokratyczny i postępowy. Równocześnie starano się wpoić nienawiść do wszystkiego, co niekomunistyczne. W tym celu posługiwano się hasłami tj. „wróg klasowy”, „pachołki imperializmu”, „kułak”, „zdrajca” czy „prowokator”. Inwektyw tych nie szczędzono również postaciom bardzo zasłużonym dla Polski międzywojennej: Piłsudskiemu, Dmowskiemu, Witosowi czy Andersowi.

Gwałtownej krytyce poddano również dotychczasową twórczość artystyczną, która miała być skażona ideologią burżuazyjną. Od tej pory sztuka miała pełnić przed wszystkim rolę edukacyjną, przekazując odpowiednie, jedynie prawidłowe treści.

W latach 40-tych nastąpił również wysyp różnego rodzaju organizacji młodzieżowych, które miały za zadanie mobilizować aktywność społeczną. Najistotniejszy był Związek Młodzieży Polskiej, będący połączeniem kilku komunizujących lub lewicujących struktur. Harcerstwo i Związek Akademickiej Młodzieży Polskiej również nie potrafiły posiadały racji samodzielnej egzystencji i włączone zostały w ramy ZMP.

Wielką rolę w procesie wychowawczym odgrywać miało również wojsko i służba wojskowa. W tym celu przeprowadzono akcję wyczyszczenia tej instytucji z ludzi ideologicznie niepewnych i klasowo obcych. W ich miejsce powoływano oficerów radzieckich wychowanych w ideologii stalinowskiej.
Wszystkie te działania miały doprowadzić do ostatecznej rusyfikacji społeczeństwa polskiego.