Ignacy Krasicki „Szczur i kot” - interpretacja, morał bajki Krasickiego

„Szczur i kot” to krótka, bo składająca się z zaledwie czterech wersów, bajka, która znalazła się w pierwszym zbiorze tych utworów autorstwa Ignacego Krasickiego. Jej bohaterami, jak sama nazwa wskazuje, są zwierzęta. Przyjrzyjmy się tej opowieści i zastanówmy się, jaki morał zawarł w niej autor.

Przedstawiona sytuacja opisuje szczura, który zaszył się gdzieś przy ołtarzu. Podczas nabożeństwa dolatywał do niego dym z kadzidła. Dumny i zapatrzony w siebie z tego powodu, począł pysznić się przed swoją rodziną i hardo rzekł: „mnie to kadzą”. Kiedy zakrztusił się dymem, nagle wpadł kot, porwał swoją ofiarę i ją uśmiercił.

Utwór ten, chociaż składa się z zaledwie czterech wersów, możemy uznać za przykład bajki narracyjnej. Całą historię opowiada nam właśnie narrator (z wyjątkiem cytowanej wypowiedzi szczura). W jego wypowiedzi pojawiają się także określenia wartościujące. Jednym z nich jest epitet „hardo”, który doskonale obrazuje postawę pewnego siebie i pogrążonego w pysze szczura. O wiele bardziej znaczące jest drugie słowo – „zbytecznych”, w odniesieniu do kadzideł. W ten sposób narrator zaznacza, że gryzoniowi dym ten zupełnie się nie należał (co w gruncie rzeczy jest zupełnie oczywiste). Odnośnie formy utworu dodajmy jeszcze, że napisany jest on trzynastozgłoskowcem (ze średniówką po sylabie 7). Dodatkowo pojawiają się w nim parzyste rymy żeńskie.

Szczur zadrwił sobie ze świętości, pozwolił pysze i głupocie przejąć nad sobą kontrolę. Chciał pokazać, że jest ważniejszy od obiektów kultu. Jednak życie szybko sprowadziło go na ziemię i udowodniło, że jest tylko i wyłącznie zwykłym szczurem, potencjalnym posiłkiem dla kota. Zastanawiające może się wydawać, dlaczego Krasicki posłużył się właśnie tym zwierzęciem, a nie np. myszą, która pozornie bardziej pasowałaby do utworu. Odpowiedź na te rozterkę jest bardzo prosta, mianowicie – szczur od zawsze budził najgorsze skojarzenia jako paskudny szkodnik i stworzenie przenoszące najróżniejsze choroby. W ten sposób poeta chciał wyeliminować każdy pierwiastek współczucia, jaki mógł się narodzić w odbiorcy.

Co pokazał Ignacy Krasicki przez tę opowieść? Na pewno zgubne skutki głupoty i pychy, przez które szczur stracił życie. Dodatkowo – bajka ta, w pewnym sensie, mówi, że każdy powinien znać swoje miejsce i nie warto próbować podnosić swojej rangi, jeśli nie ma ku temu przesłanek.