Aleksander Fredro „Zemsta” - charakterystyka Cześnika

Cześnik Maciej Raptusiewicz to jeden z głównych bohaterów „Zemsty” Aleksandra Fredry.

Raptusiewicz jest szlachcicem i patriotą. Jako młodzieniec walczył z Moskalami oraz brał udział w konfederacji barskiej, obecnie jest mężczyzną w podeszłym wieku, wysokim, dobrze zbudowanym. Sprawuje urząd cześnika ziemskiego.

Posiadłość, w której mieszka, należała kiedyś do jego brata, po którym odziedziczyła ją jego jedyna córka, Klara. Cześnik, sam będąc starym kawalerem, podejmuje się opieki nad bratanicą i domem, jednocześnie jednak, szukając rozwiązania finansowych problemów, coraz częściej  myśli o ożenku z damą z wielkim posagiem. Swoje zainteresowanie Cześnik kieruje ku Podstolinie, opiekunce Klary, która wydaje się idealną partią dla starego kawalera: trzykrotna wdówka, piękna, wyglądająca młodo i bardzo zamożna. Jak zresztą okazało się później, Hanna Podstolina była biedna jak mysz kościelna i liczyła na majątek Cześnika.

Cześnik uważa się za świetną partię dla kobiet, ale jest nieśmiały. Boi się rozmawiać z paniami, by się nie ośmieszyć: „Lecz rozprawiać z kobietami owe jakieś bałamutnie, afektowe świegotanie – niech mi zaraz łeb kto utnie, nie potrafię, mocium panie”. Przychylność Podstoliny zyskuje dopiero dzięki Papkinowi.

Nazwisko Cześnika uwypukla jego cechy charakteru. Jest on raptusem, łatwo daje się  wyprowadzić z równowagi, często działa pod wpływem emocji. Jest porywczy, i często najpierw coś powie, a dopiero potem pomyśli, np. wściekły na Rejenta, kiedy ten odbudowuje zniszczony mur graniczny, wyrzuca robotników w placu budowy. Kiedy jest zły zaczyna krzyczeć, uderza dłonią o stół, budząc w swoich rozmówcach strach i lęk. Cześnik ma niepohamowany temperament, jest cholerykiem: „Cześnik burda – ja spokojny”- tak opisuje go jego sąsiad - Rejent, któremu zresztą Cześnik uwielbia dokuczać.

Raptusiewicz jest intrygantem - potrafi manipulować ludźmi. By zemścić się na Rejencie za odejście Podstoliny, wymusza na Klarze i Wacławie ślub. „Tobie żonka jakby nimfa, Podstolinie grochowinka, Rejentowi tęga fimfa, a mnie zemsta doskonała” - to słowa, którymi Cześnik „przekonuje” Wacława do ożenku z bratanicą,  nieświadomie łącząc kochającą się od dawna parę.  Szczęśliwie, swoimi intrygami doprowadza w końcu do zgody skłóconych od lat sąsiadów.

W głębi duszy Cześnik jest dobrym i szczerym człowiekiem. W każdej sytuacji powołuje się też na swoje szlacheckie pochodzenie, zawsze jest ubrany elegancko, w strój szlachcica, z karabelą u boku. Będąc człowiekiem gościnnym i zgodnie ze staropolską gościnnością, przyjmuje Rejenta na weselu w swojego domu z należytym szacunkiem: „Wszak gdy wstąpił w progi moje, włos mu z głowy spaść nie może”.

Cześnik ma też wielkie poczucie humoru, ale też cięty i ostry żart, szczególnie podczas sprzeczek słownych z Rejentem: „Hej! Gerwazy! Daj gwintówkę! Niechaj strącę tę makówkę!”. Jego ulubionym zwrotem jest „Mocium panie”, które wplata w prawie każdą swoją wypowiedź.