Śmierć Romea i Julii - czy Romeo i Julia musieli umrzeć? - William Szekspir „Romeo i Julia”

Tragedia „Romeo i Julia” Williama Szekspira zajęła w historii światowej literatury miejsce szczególne, tworząc swego rodzaju archetyp wielkiej, nieszczęśliwej miłości, której na przeszkodzie stanęły skomplikowane relacje rodzinne. Wielkość tego utworu polega jednak również na tym, iż pozostawił po sobie wiele nierozstrzygalnych pytań, na których kanwie nawet współcześni pisarze i myśliciele snują twórcze dociekania, rozważając przyczyny dramatu młodych kochanków i możliwe alternatywne wersje wydarzeń, które mogłyby zmienić oblicze ich historii.

W pewnym sensie możemy więc stwierdzić, iż Romeo i Julia stali się nieśmiertelni właśnie dlatego, że ich miłość zakończyła patetyczna, bardzo efektowna śmierć, stanowiąca ostatni akord buntu przeciwko otaczającemu ich świecie nienawiści i przemocy. Ich historia, zakończona szczęśliwie, nie niosłaby już tak dużego ładunku emocjonalnego, nie byłaby aż tak wyraźnym oskarżeniem społecznych porządków, które zabraniają ludziom najszczerszego, najbardziej budującego uczucia, jakim jest miłość. 

Wielu twórców zastanawiało się nad tym, jak wyglądałoby zwykłe, codzienne życie egzaltowanych kochanków, gdyby seria nieszczęśliwych przypadków nie doprowadziła ich do samobójczej śmierci. W dramacie Szekspira widzimy jedynie początek ich związku, obfitujący w poetyczne wyznania, ogromne emocje i naiwną, młodzieńczą wiarę w to, iż na zawsze pozostaną dla siebie tym, czym są w chwilach pierwszych romantycznych uniesień. Oboje są jeszcze dziećmi (Julia ma zaledwie czternaście lat), nie zdają sobie więc sprawy z tego, jak wygląda dorosłość płynąca wśród obowiązków i trosk, nie rozumieją jeszcze czym tak naprawdę jest miłość pomiędzy kobietą a mężczyzną, która – aby przetrwać próbę czasu – musi opierać się przede wszystkim na przyjaźni, wzajemnym szacunku i zaufaniu. Być może małżeństwo, założenie rodziny i nierozerwalnie złączone z dorosłością troski szybko ostudziłyby ich zapał i obnażyły rozmaite charakterologiczne rozbieżności, które uniemożliwiłyby im wspólne życie w szczęściu i miłości. Uczucie Romea i Julii, doczekując się dojrzałości, przestałaby wobec tego pełnić rolę tragicznego symbolu, jaki od wieków fascynuje i niezmiennie przyciąga do szekspirowskiego dzieła nowych czytelników.

Nieszczęśliwe zakończenie opowieści o losach kochanków z Werony z pewnością nie było jednak „chwytem marketingowym” Szekspira, lecz nieuniknioną konsekwencją fabularną nadrzędnego sensu utworu, jakim była refleksja nad siłą tragicznego fatum w życiu człowieka. Romeo i Julia mają z góry narzucone role społeczne i rodzinne, wobec których ich wzajemna fascynacja stanowi pewnego rodzaju zaburzenie, kierując bohaterów na drogę buntu wobec własnego przeznaczenia i złowrogiego społeczeństwa. W swej młodzieńczej naiwności wierzą w to, iż swoją wolną wolą mogą zmienić panujące układy i pokonać wszelkie przeszkody, realizując wizję niemożliwą do realizacji z zewnętrznego punktu widzenia. Szekspir przedstawia jednak wersję bardzo pesymistyczną, przyznając rację starogreckiemu fatum, które zawsze doprowadza swoją „ofiarę” do naznaczonego jej miejsca. Romeo i Julia musieli więc umrzeć dlatego, że nie byli sobie przeznaczeni, a w konsekwencji ich miłość z góry skazana była na klęskę. Podjęli heroiczną walkę o własną wizję swojego szczęścia, inną od wizji ich rodziców i całego społeczeństwa, fatalny los okazał się jednak silniejszy od ich determinacji, stawiając na ich drodze serię przypadków, które w finale składają się na ich ostateczne rozdzielenie poprzez śmierć.