Eliza Orzeszkowa „Nad Niemnem” - Legenda o Janie i Cecylii. Opracowanie

Legendę o Janie i Cecylii opowiada w powieści Orzeszkowej Anzelm Bohatyrowicz.

Legenda o Janie i Cecylii jest opowieścią o początkach rodu Bohatyrowiczów. Rodzina przekazywała ją sobie z pokolenia na pokolenie i przywiązywała do niej ogromne znaczenie. Legenda była dla nich źródłem tradycji oraz wartości, którymi kierowali się w życiu. Jan i Cecylia przybyli z Polski nad Niemen w XVI wieku. Para była bardzo tajemnica, nie chciała zdradzić skąd dokładnie pochodzi ani jakie są ich prawdziwe imiona. Ich sposób bycia wskazywał jednak, że każde z nich wywodzi się z innego stanu. Jan był wysoki i silny, miał chłopską urodę. Cecylia była delikatna, miała długie, złote włosy. Jej sposób mówienia i poruszania się wskazywał, że odebrała staranne wychowanie i była zamożna. 

Zakochani znaleźli w puszczy schronienie. Jan rozpoczął karczowanie lasu, pod starym dębem wybudował dla siebie i małżonki małą, ubogą chatkę. Cecylia gotowała dla męża, a wieczorami umilała im czas grając na harfie. Małżeństwo bardzo szybko zaprzyjaźniło się z miejscową ludnością, która podziwiała ich za pracowitość i wzajemne oddanie. Ich wspólna praca przyniosła efekty- w puszczy można było sadzić i hodować rośliny. Z biegiem czasu Cecylia urodziła dwanaścioro dzieci - sześć córek i sześciu synów. Swoją osadę rodzina rozbudowywała wokół starego dębu. Wkrótce powstała tam bogata, zadbana miejscowość. Trud małżonków został nagrodzony. Wieść o wspaniałej miejscowości, którą stworzyli swoją ciężką pracą dotarła do samego Zygmunta Augusta, który złożył im wizytę. Aby wyrazić swój podziw polski król nadał im szlachectwo, a ich ród nazwał Bohatyrowiczami. Po śmierci Jana i Cecylii dzieci pochowały ich pod starym dębem, a o ich mogiłę dbały kolejne pokolenia Bohatyrowiczów.

W „Nad Niemnem” mogiła Jana i Cecylii staje się symbolem wartości pozytywistycznych, przede wszystkim ciężkiej pracy. Legenda łączy również Janka Bohatyrowicza oraz Justynę, którzy także pochodzą z różnych klas społecznych.