Gustaw Herling-Grudziński „Inny świat” - Człowiek wobec „innego ”świata w powieści Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

Człowiek znajdujący się w obozie był tylko małym trybikiem w mechanizmie. Jednostkowo niewiele znaczył, tak jak nic nie znaczyła jego śmierć. Niewielu było śmiałków, którzy próbowali się przeciwstawić. Większość przybierała postawę pokory wobec tego co ich spotyka.

Jednym z odważnych, którzy nie zgodzili się tak łatwo na zastaną rzeczywistość był Michaił Kostylew. Wychowany od najmłodszych lat w duchu miłości komunizmu oraz nienawiści do wszystkiego co zachodnie, stał się zagorzałym ideowcem. Jednak poznanie literatury francuskiej pozwoliło mu odkryć, że partia go oszukuje. Do więzienia trafił pod zarzutem chęci obalenia z pomocą obcych mocarstw ustroju Związku Sowieckiego. Długo przesłuchiwany, torturowany podpisał w końcu fałszywe zeznania. W obozie dał się poznać jak „święty”. Jego wykształcenie, był inżynierem, zapewniło mu nieco lepsze warunki i lżejszą pracę. Rozdawał więźniom chleb, oddawał swoje talony na zupę. Kiedy został przeniesiony do pracy w lesie szybko przestał pomagać współwięźniom. Głód i zmęczenie złamały jego ducha. Jednak pewnego dnia znalazł książkę, którą czytał przed uwięzieniem. Przypomniała mu ona o ideałach, w które wierzył wcześniej.

Historia Michaiła Stiepanowicza jest przykładem próby dostosowania się do zaistniałej rzeczywistości. Stiepanowicz był znanym i utalentowanym aktorem. Do obozu trafił za przesadne zaakcentowanie w jakimś filmie szlachetności jednego z bojarów Iwana Groźnego. Cechowała go postawa głębokiej wiary, że zasłużył na wszystko co go spotkało. O swoim losie opowiadał z powagą, jakby mówił o prawdziwej zbrodni. Nie rozumiał jak człowiek niewinny może odbywać karę, więc uwierzył w swoją winę. W obozie wiodło mu się nienajgorzej, gdyż popularność jaką cieszą się aktorzy w Rosji, dawała mu pewne przywileje, wolni urzędnicy dawali mu kawałki chleba lub częstowali papierosem.