Jerzy Kosiński - biografia, życiorys

Jerzy Kosiński jest chyba bardziej znany i doceniany w Stanach Zjednoczonych niż we własnej ojczyźnie. Jest to spowodowane faktem, iż pisarz tworzył wyłącznie w języku angielskim, na stałe mieszkał także w USA. Wokół jego biografii i twórczości narosło wiele mitów i legend, które już za życia autora otaczały jego osobę aurą tajemniczości, wrażenie to potęgował sam autor, nie rozwiewając narosłych wątpliwości, nie zaprzeczając ani nie potwierdzając doniesień, jakoby zawarte w jego dziełach wydarzenia były autobiograficznymi reminiscencjami na przykład z dzieciństwa, które przypadło na lata II wojny światowej.

Autor urodził się w 1933 roku jako Józef Lewinkopf. Pochodził z rodziny żydowskiej, dlatego w trosce o bezpieczeństwo syna ojciec na czas wojny umieścił go w małej wsi u pewnej katolickiej rodziny i postarał się o formalną zmianę nazwiska na Kosiński. Tym nazwiskiem będzie posługiwał się jako dorosła osoba na zmianę z pseudonimem artystycznym „Joseph Novak”, stworzonym na potrzeby pierwszych lat pobytu w USA. Po zakończeniu działań wojennych Kosiński podejmował różne formy aktywności będąc np. instruktorem narciarskim bądź organizatorem rozmaitych akcji kulturalno-oświatowych. Studiował historię oraz politologię w Łodzi, pracował następnie w Polskim Instytucie Nauk.

Dzięki stypendium w 1957 roku otrzymał szansę wyjazdu do USA, gdzie rozpoczął studia, a następnie wykładał oraz gdzie pozostał na stałe. Był twórcą na tyle cenionym, że otrzymał szereg prestiżowych nagród, np. National Book Award, został mianowany także na dwie kadencje prezesem PEN Clubu. We wspomnieniach przyjaciół i znajomych (m.in. Romana Polańskiego czy Urszuli Dudziak) był człowiekiem o niezwykle ciętym poczuciu humoru, błyskotliwym i inteligentnym. Czasami jednak popadał w nieuzasadnione przygnębienie, co zapewne miało związek z jego samobójczą śmiercią w 1991 roku. Także w jego twórczości często przewijają się wątki śmierci.

Kosiński zażył śmiertelną dawkę barbituranów i dodatkowo założył sobie foliowy worek na głowę. Bardzo popularna stała się treść listu pozostawionego przez samobójcę: „Kładę się teraz do snu, na trochę dłużej niż zwykle. Nazwijmy to wiecznością”.

Najbardziej znaną książką Kosińskiego jest „Malowany ptak”. Autorstwo dzieła jest dyskusyjne, gdyż niektórzy badacze twierdzą, iż Kosiński w czasie teoretycznego pisania książki zbyt słabo znał angielski, by układać zdania z taką precyzją i poprawnością. Z tego też powodu sugerowali, iż ktoś pomagał mu w tworzeniu powieści, bądź napisał ją w całości za niego. Nie ucichały także spory wokół jej domniemanego autobiografizmu. Książka opowiada bowiem o losach żydowskiego chłopca zmuszonego radzić sobie w czasie wojny, co łączyć można z pochodzeniem oraz historią samego pisarza w latach 1939-1945. Wielu krytyków, szczególnie w dobie PRL-u oburzonych było także brutalnością i dosłownością, z jakimi autor przedstawiał sceny okrucieństwa czy seksu. Generalnie książka porusza uniwersalny problem inności i wyobcowania, należy ją jednak odczytywać w szerszej perspektywie duchowej alienacji, a nie na siłę dopatrywać się wątków zaczerpniętych z biografii pisarza.

Kolejną znaną książką Kosińskiego jest „Wystarczy być”. Także w tym przypadku autor nie uniknął kontrowersji związanych z jej powstaniem. Pojawiły się zarzuty, iż jest plagiatem dzieła Tadeusza Dołęgi-Mostowicza pt.: „Kariera Nikodema Dyzmy”, jednak zarzuty te po dogłębnym rozpatrzeniu wszelkich „za” i „przeciw” nie znajdują racji bytu.

Kosiński zajmował się nie tylko pisaniem książek. Znane są jego epizody w filmach: „Czerwoni” w reżyserii Warrena Beatty'ego czy „Nocny kowboj” w reżyserii Johna Schlesingera.

Nie ulega wątpliwości, iż aura wokół osoby Jerzego Kosińskiego pełna jest zagadek i niedopowiedzeń. Jednak trzeba pamiętać, iż autor celowo tworzył wokół siebie oraz swojego pisarstwa atmosferę tajemniczości, co jedni uznawali za mitomanię, inni natomiast za postawę godną geniusza.