Jan Józef Szczepański - biografia, życiorys

Jan Józef Szczepański to bratanek Marii Kuncewiczowej. Utalentowany publicysta, tłumacz oraz pisarz. Jego synem jest pisarz i scenarzysta – Michał Szczepański.

Jan Józef Szczepański urodził się w 1919 r. Warszawie, gdzie powróci raz jeszcze po ukończeniu w 1937 r. katowickiego gimnazjum, by studiować orientalistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Studia przerywa po wybuch II wojny światowej, w której Szczepański aktywnie włącza się do walki jako członek podziemnego ruchu oporu, partyzant oraz żołnierz AK. Po wojnie kończy przerwane wcześniej studia na uniwersytecie w Krakowie (1947) oraz zaczyna współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”. Dla tego jednej gazy będzie pisał przez ponad 40 lat. Od 1959 do 1966 r. pełni funkcję dyrektora teatru „Groteska”. Przed wybuchem stanu wojennego jest prezesem Związku Literatów Polskich, który w tym właśnie czasie zostaje zresztą rozwiązany przez ówczesne władze. Szczepański to także prezes Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w okresie od 1989 do 1990 oraz czynny uczestnik wiekopomnych obrad Okrągłego Stołu. Należy wreszcie, od 1994 r.,  także do Polskiej Akademii Umiejętności.

Pierwsze teksty pisze w czasie okupacji dla podziemnego czasopisma „Droga” (1943). Oficjalnie debiutuje na rynku wydawniczym powieścią „Portki Odysa” w 1954 r., jednak chronologicznie wcześniejsza jest „Polska jesień”, uważana za najważniejszą w całym dorobku pisarza. Oparta na doświadczeniach osobistych autora, „Polska jesień” opowiada o walce w pierwszych dniach kampanii wrześniowej i jest swoistym studium psychologicznym głównego bohatera – podchorążego Strączyńskiego. Co istotne, o bohaterstwie i poświęceniu Szczepański pisze bez patosu, dzięki czemu przekaz zyskuje na autentyczności. Podobna tematyka narodowowyzwoleńcza pojawia się także w kolejnych książkach pisarza: „Butach”, „Dniu bohatera”, „Motylu”, czasem zmienia się tylko kontekst historyczny, jak np. nawiązujące do powstania styczniowego tło zdarzeń w „Ikarze” oraz „Wyspie”.

Szczepański równie chętnie wypowiada się na tematy szeroko pojętej kultury. Jego eseje zebrane zostały m.in. w tomach: „Przed Nieznanym Trybunałem” (1975) oraz „Wszyscy szukamy” (1998). Ponadto jest autorem licznych nowel, reportaży oraz scenariuszy filmowych („Życie za życie. Maksymilian Kolbe” z 1990, „Hubal” z 1973, „Westerplatte” z 1967 i in.).

Jego twórczość była wielokrotnie nagradzana – np. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1997), nagrodą polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego w 2001 r.

Szczepański umiera w Krakowie w 2003 r. i zostaje pochowany w Tyńcu.