Charles Baudelaire „Spleen II” - interpretacja i analiza utworu

Wiersz pt: „Spleen II” pochodzi z tomu „Kwiaty zła”, autorstwa Charlesa Baudelaire’a, wydanego po raz pierwszy w roku 1857. Spleen jest odzwierciedleniem stanu duszy człowieka, który jest udręczony, apatyczny, smutny pozbawiony radości ducha. Autor zasłynął tym, że zmienił oblicze poezji, jednakże popularność, jaką zyskał ów termin, nie tylko we Francji, ale na całym świecie, jest niewyobrażalna.

Omawiany wiersz prezentuje postawę skrajnie dekadencką. Pejzaż świata przedstawionego w utworze niszczy duszę podmiotu lirycznego, ma bezpośredni wpływ na destrukcję jego psychiki. Stan duszy określony został , nie przez opis przeżyć i uczuć, ale elementami przyrody i świata znajdującego się wokół podmiotu lirycznego. Odnajdujemy takie określania, jak ciężkie niebo, wilgotne więzienie, szare światło, spleśniałe mury czy deszcz. Poeta nie stroni również od obrazów wzbudzających wstręt i strach, np. stwór, nietoperz, kryminał, lepkie sieci, oślizgłe pająki.

Poeta opisuje nastrój za pomocą barw takich, jak szarość i czerń. Potęguje to jeszcze bardziej nastrój smutku, strachu, a wręcz przerażenia. Autor pobudza również nasz zmysł słuchu, prezentuje różne dźwięki, które słyszy lub wydaje podmiot liryczny. Jest to dzwonienie dzwonów, „szalejący głos” – zapewne krzyk, jęk oraz cisza. Wyobraźnię czytelnika ma również pobudzić, lub rozbudzić, odwołanie się do zmysłu dotyku. Poeta przedstawia ciężką pokrywę z ołowiu, uderzanie głową, „oślizgłe pająki”. Zabiegi te mają nas wprowadzić w nastrój wiersza. Myślę, że poprzez te wszystkie doznania, które może odczuwać czytelnik wespół z podmiotem lirycznym, przedostaje się do głębi jego duszy. Pomagają one zrozumieć procesy, jakie zachodzą w psychice człowieka. Moim zdaniem, najważniejsze odczucie, jakie towarzyszy zarówno odbiorcy, jak i nadawcy obcującym z tekstem, jest lęk. Strach, przerażenie, ból psychiczny przemawia niemalże przez każdy wers wiersza. Można wyróżnić dwie jego postacie. W pierwszej, otoczenie zdaje się przygotowywać do zadania bólu, w drugiej jest on już odczuwalny. Objawia się jękiem, szaleństwem, a w konsekwencji „pogrzebem duszy”. Podmiot liryczny nie umiera fizycznie, a traci swą duszę, która zagarnięta jest przez ogarniające go znudzenie, apatię, bierność wobec otoczenia, ale również wobec własnej osoby. Jest zniechęcony, nie widzi sensu aby z tym walczyć, a co za tym idzie pogrąża się coraz bardziej w ciemności.

Wiersz składa się z pięciu strof, w każdej z nich jest cztery wersy. Występują rymy krzyżowe. Podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej – „mej”. Poeta odwołuje się do doznań zmysłowych, aby lepiej przedstawić te pozazmysłowe. Jest to zabieg bardzo ciekawy, gdyż opiera się na doświadczeniach i doznaniach czytelnika, wywołując w nim emocje podobne do tych, które towarzyszą podmiotowi lirycznemu. Odbiorca reaguje na bodźce płynące z tekstu i projektuje własny obraz świata przedstawionego, a także uczestniczy w podróży w głąb duszy osoby mówiącej.

Podmiot liryczny nie ma nadziei, gdyż uciekła ona, a następnie również poddała się cierpieniu wydając z siebie jedynie jęk. Nie jest w stanie zmusić się do jakiegokolwiek działania. Myślę, że ten utwór, w swej wymowie, jest jeszcze bardziej pesymistyczny i poddany symbolizacji, niż podejmujący tą samą problematykę „Spleen”. Nastrój wiersza oddaje klimat epoki, w której Baudelaire tworzył. Zwątpienie w wartości, w zmianę na lepsze, strach przed końcem wszystkiego, który zbliżał się nieuchronnie był typowy w twórczości dekadentów. Spleen idealnie wpisuje się w tą poetykę smutku, rozpaczy, ale przede wszystkim paraliżującego strachu przed światem. Towarzyszy on człowiekowi na każdym etapie jego życia, a nawet można pokusić się o stwierdzenie, że w każdej minucie życia. Rozpacz, która jest jego wynikiem, nie ma racjonalnego uzasadnienia, mimo tego, paraliżuje człowieka i uśmierca za życia.