„Świat Zofii” Josteina Gaardera a podstawowe wyznaczniki stylu naukowego

„Świat Zofii” Gaardera łączy przyjemne z pożytecznym. Śledząc pasjonującą fabułę, czytelnik zagłębia się także w świat filozofii, poznając sylwetki najwybitniejszych myślicieli, ich poglądy i spostrzeżenia. Jak takie zestawienie ma się do stylu naukowego, konsekwentnie wiązanego z pozycjami przekazującymi wiedzę.

Może na początek warto zastanowić się, czym tak właściwie charakteryzuje się styl naukowy? Jego cel to przekazywanie wiedzy, jak nie trudno się więc domyśleć jest pełen określonych terminów związanych z daną dziedziną (często abstrakcyjnych), skomplikowanych zdań (by precyzyjniej wyrażać tok myślenia), cytatów oraz nawiązań do innych tekstów naukowych, a także pozbawiony metaforyki i innych figur retorycznych, nacechowania emocjonalnego. Te zasady należą do najważniejszych wytycznych stylu naukowego, będącego charakterystycznym dla wielu publikacji o zadaniach edukacyjnych.

Sięgając po „Świat Zofii” czytelnik prędko nabiera świadomości, że nie jest to pozycja skierowana do określonego kręgu odbiorców. To książka zaadresowana do każdego, kto tylko zapragnie ją przeczytać. Połączenie intrygującej fabuły z naprawdę wartościową wiedzą, czyni ją jeszcze bardziej atrakcyjną. Dlatego nie można mówić tutaj o czystym stylu naukowym, ale nie można także zaprzeczyć jego funkcjonowaniu.

Z najważniejszych jego wyznaczników znajdziemy tutaj między innymi: pojęcia abstrakcyjne, takie jak chociażby „państwo idealne”, czy też „praktyczny rozum”. Wkomponowanie w powieść fabularną wykładów o filozofach owocuje pojawianiem się licznych cytatów, notek biograficznych, często zbudowanych ze zdań złożonych, nieco skomplikowanych. Jednak przedstawienie zawiłości filozofii nie jest możliwebez zastosowania odpowiedniego stylu, odpowiedzialnego za rzetelne i prawidłowe przekazanie wiedzy.

W „Świecie Zofii” pojawiają się figury retoryczne takie jak porównania, metafory, tekst jest także nacechowany emocjonalnie. To wszystko powoduje, że wiedza nie jest przestawiania w sposób „suchy”, nieco mechaniczny. Zabieg ten zdecydowanie podnosi jej przystępność i zrozumiałość dla każdego odbiorcy. Właśnie dzięki temu książka będąca połączeniem przyjemności czerpanej ze śledzenia losów głównej bohaterki oraz wiedzy płynącej z wykładów stała się bestsellerem.

Trudno jest jednoznacznie ocenić „naukowość” języka „Świata Zofii”. Najważniejsze wytyczne zostały spełnione przekazywane informacje są rzetelne i wartościowe. Zmianie ulega sposób ich podawania, bardziej indywidualny i dostosowany do potrzeb każdego odbiorcy.