Marek Hłasko „Pętla” - opracowanie opowiadania

Opowiadanie Marka Hłaski pt.: „Pętla” zostało opublikowane w 1956 roku. Stanowi ono swoiste studium alkoholizmu, opisując ostatni dzień życia osoby uzależnionej.

Historia przedstawiona w utworze ukazuje głównego bohatera - Kubę, który jest uzależniony od alkoholu. Pod wpływem ukochanej kobiety - Krystyny, chce się leczyć. Planuje udać się do poradni antyalkoholowej po lekarstwo. Musi to jednak zrobić z Krystyną, bo sam chory nie może otrzymać pigułek. Krystyna ma być gwarantem tego, że Kuba będzie zażywał leki. Niestety, kobieta jest poza miastem, wróci dopiero wieczorem, o szóstej. Do tego czasu główny bohater musi wytrzymać bez picia. Treść opowiadania to właściwie opis jego walki, przegranej zresztą, z chęcią napicia się alkoholu.

Początkowo Kuba postanawia nie wychodzić z domu. Kiedy jednak raz po raz dzwonią koledzy, przypominając mu o nałogu, postanawia opuścić mieszkanie. Na ulicy doznaje jednak wielu upokorzeń. Ludzie wytykają go palcami, komentują, nazywają pijakiem. W kawiarni spotyka swoją byłą znajomą, która również w rozmowie, niechcący, przypomina mu o jego problemie. W końcu, w wyniku drobnej bójki trafia na komisariat. Kiedy stamtąd wychodzi, mimo że już tak niewiele czasu zostało do spotkania z Krystyną, idzie do baru i upija się do nieprzytomności. W domu czeka na niego ukochana, która pomaga mu położyć się do łóżka i obiecuje swój powrót rano. Niestety zanim nastąpi ponowne spotkanie Kuba popełnia samobójstwo.

W kontekście treści utworu również jego tytuł nabiera nowych treści. Tytułowa „Pętla” odczytana może być jako metaforyczne przedstawienie nałogu, który coraz silniej zaciska się na bohaterze, nie pozwala mu funkcjonować, być wolnym. W końcówce opowiadania pętla przyjmuje z kolei bardzo realny kształt - sznura zaciskającego się na szyi popełniającego samobójstwo przez powieszenie Kuby. Pętla może też oznaczać reakcje otaczających postać innych ludzi. Czytając mamy wrażenie, ze to oni wymuszają na bohaterze konieczność wypicia kolejnego kieliszka wódki, ponieważ szufladkują go, przypinają etykietkę pijaka, a tym samym sprawiają, ze Kuba sam przestaje wierzyć w powodzenie swojego leczenia.

„Pętla” to dokładnie narysowany obraz alkoholizmu z jego wszystkimi elementami. Mamy tu przedstawioną walkę głównego bohatera o lepszą przyszłość. Jest osoba kobiety, która za wszelką cenę stara się pomóc alkoholikowi, a która dziś nazwana zostałaby pewnie osobą współuzależnioną. Hłasko przedstawił także reakcje społeczeństwa na osoby uzależnione od alkoholu - spotykani przez Kubę ludzie drwią z niego, wyrażają się o nim z politowaniem lub traktują jak osobę z marginesu. Autor porusza też problem samotności człowieka uzależnionego. Kuba, mimo wielu przyjaciół „od butelki” i mimo ich zapewnień o tym, że się cieszą z decyzji o leczeniu, nie pomagają koledze. Wręcz przeciwnie - cały czas, choć być może nieświadomie, przypominają mu o tym, że jest pijakiem, nieudacznikiem.

Omawiając „Petlę” warto też zwrócić uwagę na konstrukcję głównego pokolenia. To postać typowa dla często opisywanego w utworach Hłaski pokolenia straconego. Kuba jest młodym mężczyzną, któremu przyszło żyć w szarej i brudnej rzeczywistości socjalistycznej Polski. Nie wiemy, czemu zaczął pić, ale dowiadujemy się, że ma plany na przyszłość, marzenia. Chce walczyć o swoje uczucie, o siebie. Niestety walka taka, jak pokazuje w wielu swoich opowiadaniach Hłasko, z góry skazana jest na niepowodzenie. Bohater poddaje się i przegrywa swoje życie.

„Pętla” jest utworem ciągle aktualnym. Dla współczesnego czytelnika obce mogą być wszystkie nawiązania do socjalizmu, bunt przeciw systemowi panującemu w latach pięćdziesiątych XX w. Jednak problem alkoholizmu jest nadal aktualny. Możemy więc współcześnie odczytywać opowiadanie Marka Hłaski, jako przestrogę przed popadaniem w jakiekolwiek nałogi.