Edward Stachura „Życie to nie teatr”, „Prośba” Rafała Wojaczka - interpretacja i analiza porównawcza

Biografie Edwarda Stachury i Rafała Wojaczka mają wiele punktów wspólnych. Są oni poetami, którzy tworzyli w powojennej Polsce. Obraz Edwarda Stachury, który pozostał w pamięci społeczeństwa, to poeta wyklęty, buntownik i komiwojażer, który podróżował z gitarą. Rafał Wojaczek w nurt historii literatury wpisał się jako skandalista, zmagający się z alkoholizmem i chorobą psychiczną. Poeci ci podejmowali liczne próby samobójcze. Niestety zakończyły się one powodzeniem – Rafał Wojaczek zmarł tragicznie w 1971 roku, a Edward Stachura w 1979 roku.

Wiersz „Życie to nie teatr” Edwarda Stachury jest oparty na odwiecznej metaforze porównującej życie ludzkie do teatralnej sceny. W utworze zostają skontrastowane postawy dwóch osób, które toczą ze sobą spór. Osoba, która wypowiada się jako pierwsza, jest przekonana, że „(...) życie to jest tylko kolorowa maskarada. Wszystko to zabawa, wszystko to jest jedna gra”. Traktuje ona życie niby wymierzone na teatralną scenę, ciągle udaje kogoś innego, nigdy nie ukazuje swoich prawdziwych uczuć. W ten sposób żyje w niemal we własnym świecie, odizolowanym od „przeciętnej” rzeczywistości, wśród ludzi postępujących podobnie i żyjących według tych samych zasad.

Poglądy drugiego bohatera wiersza są zupełnie inne. Wyrażając swoje zdanie, podkreśla: „(...) życie to nie teatr – ja ci na to odpowiadam. Życie to nie tylko kolorowa maskarada”. Jest przekonany, że prawdziwe życie jest dużo piękniejsze i bardziej niebezpieczne od tego udawanego. Następnie podmiot liryczny (osoba wypowiadająca się jako druga) mówi o sobie: „cały jestem zbudowany z ran”. Wypowiedź ta świadczy o tym, że ukazując światu nasze prawdziwe oblicze, wypowiadając głośno i odważnie swoje poglądy czy dzieląc się uczuciami z ludźmi, zawsze narażamy się na wyśmianie, szyderstwo i kpinę. Jednocześnie tylko taka postawa prowadzi nas ku pełni człowieczeństwa, ponieważ, jak Stachura zaznacza w wierszu, „(...) Lecz kaleka nie ja jestem tylko ty – Bo ty grasz”.

Utwór Rafała Wojaczka „Prośba” możemy zaliczyć do wierszy miłosnych. Ma w nim miejsce intymne wyznanie miłosne kobiety, która prosi swojego kochanka, aby ją onieśmielił i pomógł jej odkrywać siebie samą. Kobieta zaznacza, że odrzuciła już „ostatni listek wstydu”, jednak pragnie jeszcze bardziej się otworzyć przed kochankiem. Chce, by poznał każdy zakątek – zarówno jej ciała, jak i duszy. W zakończeniu wiersza kobieta woła: „I choć nie wierzę, by mógł być ktoś bardziej otwarty dla Ciebie niż ja jestem, zrób coś, otwórz mnie, rozbierz”.

Podmiot liryczny w wierszu Rafała Wojaczka jest przekonany, że człowiek poznaje siebie przez pryzmat drugiego człowieka. Jego postawa jest zupełnie inna niż w wierszu Edwarda Stachury. Zakochana kobieta nie zastanawia się, czy warto grać jakąś rolę wobec ukochanego – po prostu jest sobą, świadomie lub nieświadomie podejmuje całe ryzyko współistnienia z drugim człowiekiem. Poprzez naturalność wyraża swoje najgłębsze uczucia – pragnienie ukazania prawdziwej twarzy jest wyrazem jej miłości do mężczyzny. Również, jak sugeruje Wojaczek, jedynie poprzez drugiego człowieka jesteśmy w stanie dotrzeć do swojego wnętrza. To rodzaj hazardowej gry (możliwość skrzywdzenia), ale z kategorii tych najbardziej opłacalnych w życiu.