Bolesław Prus „Katarynka” - opracowanie noweli

Nowela „Katarynka” Bolesława Prusa jest właściwie obrazkiem realistycznym, gdzie postacie są pewnymi reprezentatywnymi typami społecznymi.

Utwór prezentuje postać pana Tomasza niemłodego już mężczyzny, mecenasa, który słynął z wielkiego zainteresowania kulturą wysoką oraz jej wszelkimi wytworami. Obdarzony wielkim smakiem i wrażliwością na piękno najlepszego gatunku, przykładał ogromną wagę do otaczania się najlepszymi i estetycznymi przedmiotami.

Mecenas wiódł życie samotnika. W młodości wielokrotnie swatany unikał jak ognia ożenku. Gdy osiągnął już pewną dojrzałość i sam zaczął szukać kandydatki na żonę, nie okazało się, że jest to niełatwe zadanie. Bohater nie cierpiał katarynek i kataryniarzy. Jego ogromna niechęć kazała mu płacić stróżom, by przepędzali kataryniarzy z podwórza pod jego oknami.   

Drugą postacią dzieła jest ośmioletnia niewidoma, sąsiadka mecenasa z naprzeciwka. Mieszkała razem z matką w mieszkaniu, które prawnik mógł widzieć z okien swojego lokalu. Wcześniej mieszkały w domu, gdzie zawsze upajać się można było dźwiękami pięknej muzyki, a nowy dom pogrążony był w przytłaczającej ciszy. Dziecko straciło wzrok kilka lat wcześniej na skutek nieznanej choroby. Bohater od pewnego czasu obserwujący bladą, siedzącą niemal bez życia dziewczynkę, przekonuje się, że dziecko nie widzi, ponieważ nie rażą go promienie słońca. Ta świadomość wstrząsa wrażliwym sercem mężczyzny, któremu niezwykle żal pokrzywdzonej przez los. 

Gdy pan Tomasz zajęty sprawami zawodowymi słyszy znienawidzony dźwięk katarynki pod swoim oknem ma zamiar, jak zawsze odesłać grajka skąd przyszedł, ale coś go powstrzymuje. Widzi radość swojej niewidomej sąsiadki, która ożywia się i śmieje, słysząc melodie płynące z instrumentu. Bohater płaci nawet muzykowi, by codziennie grał na jego podwórzu. 

„Katarynka” ukazuje wielką wrażliwość zarówno piękno i wartość prawdziwej sztuki, ale i wrażliwość na krzywdę i cierpienie innych. Pan Tomasz obdarzony estetyzmem, który nie tolerował kiczu i nizin w kulturze, ponad swoimi odczuciami stawia radość obcej dziewczynki skrzywdzonej przez los.