Henryk Sienkiewicz „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” - charakterystyka Michasia

Michaś jest bohaterem noweli Henryka Sienkiewicza pt.: ,,Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”. Jest jedenastoletnim chłopcem, uczęszczającym do drugiej klasy niemieckiego gimnazjum. Ponieważ akcja utworu toczy się w czasie zaborów, nauczyciele przedstawiają zakłamany obraz historii Polski, niejednokrotnie drwili z Polaków, deptali polskie świętości. Bohater mieszkał w wynajmowanym pokoju w Poznaniu. Bardzo wcześnie stracił ojca, który zmarł w wyniku ran poniesionych podczas powstania styczniowego. Kiedy ojciec umarł, rodzina została pozbawiona majątku, w związku z czym matka i siostra Michasia, Lola, pozostały w oddalonym od Poznania Zalesinie. 

Pomimo młodego wieku, mama pokładała w synu wielkie nadzieje, liczyła na jego dobre wyniki w nauce, ale nie wywierała na nim presji. Niestety w szkole nie powodziło mu się zbyt dobrze. Chłopiec słabo mówił po niemiecku, miał polski akcent, co tylko pogarszało sprawę. Michaś spędzał noce na uczeniu się i powtarzaniu materiału, by sprostać wymaganiom stawianym przez niemiecką szkołę. Niestety nawet to nie przynosiło efektu, chłopiec nadal był słabym uczniem, nie potrafił poradzić sobie z nadmiarem materiału i obcym językiem. Nauczyciele także nie byli pomocni, zachowywali się nieprofesjonalnie. Oskarżali Michasia o lenistwo, brak zdolności, brak lojalności wobec państwa niemieckiego. Nie próbowali nawet zrozumieć Michasia, nie brali pod uwagę, że może być mniej zdolnym uczniem. Młodemu bohaterowi  trudno było zrozumieć dwa różne przedstawienia historii Polski – to przekazane mu przez ojca, pełne patriotyzmu opowieści o Polsce i Polakach oraz historię opowiadaną przez Niemców, która pełna była nienawiści, kpin i drwin z Polaków. 

Ponieważ Michaś bardzo chciał stać się bardzo dobrym, nadwyrężał swe i tak wątłe zdrowie, dniem i nocą ucząc się. Przed Bożym Narodzeniem Michaś zostaje wydalony ze szkoły. Niedługo potem lekarz stawia diagnozę: zapalenie mózgu. Jakiś czas później bohater umiera. 

Historia Michasia pokazuje, jak trudno było nadwrażliwym i porządnym dzieciom w czasie, kiedy Polska znajdowała się pod zaborami. Pokazuje, jak łatwo można było zniszczyć polskość i patriotyzm w młodych ludziach, a ci, którzy nie chcieli się podporządkować, kończyli tragicznie. Michaś stanowi także wzór wspaniałego, oddanego i kochającego syna, dla którego szczęście i zdrowie matki było wartością nadrzędną.