Jarosław Iwaszkiewicz „Ikar” - streszczenie opowiadania

Rzecz rozgrywa się w Warszawie z czasów II wojny światowej. Miasto okupowane jest przez Niemców, lecz czuje się w nim pewną złudną atmosferę normalności. Mieszkańcy zajęci są codziennymi sprawami, dzieci bawią się na podwórkach. Tylko z rzadka widać niemieckie patrole; na ogół wszystko wydaje się normalne i bezpieczne.

Jest wieczór, tuż przed godziną policyjną. Narrator opowiadania czeka na tramwaj na przystanku na rogu ulicy Trębackiej i Krakowskiego Przedmieścia. Oczekiwanie skraca sobie za pomocą obserwacji rozgrywających się wokół niego scen. Widzi młodego chłopca, który idzie przez ulicę, czytając książkę. Narrator w myślach nadaje mu imię, pieszczotliwie zdrobnione – „Michaś”.

Chłopiec jest bardzo zaczytany; kilkakrotnie omal nie potrąca go przejeżdżający samochód. „Michaś” nie zwraca najmniejszej uwagi na wzmożony o tej godzinie ruch drogowy (każdy chce zdążyć do domu przed godziną policyjną). Nagle tuż przed nim zatrzymuje się karetka gestapo, cudem unikając zdrzenia.

Z samochodu wysiadają Niemcy i każą chłopcu wylegitymować się. „Michaś” wskazuje na książkę i próbuje wytłumaczyć swoją nieuwagę, lecz gestapowcy nie chcą go słuchać. Już po obejrzeniu dokumentów władczo rozkazują mu wsiąść do karetki. Chłopiec z rezygnacją wykonuje polecenie i samochód odjeżdża.

Narrator jest wstrząśnięty. Zdaje sobie sprawę z tego, że prawdopodobnie już nikt nie ujrzy „Michasia”. Chłopiec nie wróci do rodziców – zostanie zamordowany, a przyczyną tragedii była tylko i wyłącznie niewinna książka.

Jeszcze bardziej przerażający wydaje się fakt, że poza nim samym nikt nie zauważył zdarzenia. Tragedia młodego chłopca nie zajęła nikogo, choć przecież tylu ludzi było wokół. Stąd nawiązanie autora do słynnego obrazu Pietera Bruegla „Pejzaż z upadkiem Ikara” – tam również śmierć młodzieńca nie zakłóciła atmosfery codziennego dnia.