Zbigniew Herbert „Historia Minotaura” - motyw labiryntu - opracowanie

W literaturze labirynt najczęściej pełni rolę wyobrażenia (metafory) skomplikowanego i zagmatwanego świata. Plątanina korytarzy przywodzi na myśl przeciwności, trudności. W środku może znajdować się wielkie niebezpieczeństwo (np. Minotaur w klasycznej wersji mitu), ale także pewnego rodzaju sacrum (np. strych w plątaninie domowych pomieszczeń w „Sklepach cynamonowych”). Czym jest labirynt w „Historii Minotaura” - napisanym przez Zbigniewa Herberta poemacie.

System skomplikowanych korytarzy zostaje zbudowany przez Dedala - twórcę kierunku „architektury pedagogicznej”. Możemy więc wywnioskować, że w plątaninie różnych dróg Minotaur będzie odbierał jakieś nauki. Celem labiryntu jest, jak zostało to określone w tekście, „wdrożenie Minotaura w zasady poprawnego myślenia”. Konstrukcja okazała się być bardzo przemyślana. Ciekawym rozwiązaniem wydaje się stopniowanie trudności kolejnych pomieszczeń. Wielkogłowy książę miał najpierw nauczyć się podstaw, następnie doskonalić swe umiejętności. Na ścianach znajdowały się nawet „poglądowe” freski. Niestety pomimo wielkich starań Dedala i Minosa, pomimo stworzenia swego rodzaju perły „architektury pedagogicznej”, wszystko okazało się być przedsięwziętym nadaremnie. Minotaur niczego nie rozumiał, bezmyślnie plątał się po kolejnych korytarzach, zupełnie nie udało mu się „wdrożyć w zasady poprawnego myślenia”.

W klasycznej wersji mitu to hybryda byka i człowieka znajduje się w centrum labiryntu. Jest on jej domem a zarazem więzieniem. Na wchodzącego człowieka czeka tam śmiertelne niebezpieczeństwo. Zatem konstrukcję tą możemy rozumieć jako symbol trudności, wielkiego zagrożenia, sytuacji, z której wyjście wymaga heroicznego czynu. W „Historii Minotaura” Zbigniew Herbert zupełnie odwrócił rolę labiryntu. Ta wersja mitu upatruje się w nim „ścieżki edukacyjnej”, jaką musi przebyć wielkogłowy książę. Niestety ta sztuczna forma nauczania zupełnie się nie sprawdza. Nie funkcjonuje ani popychanie bohatera przez kolejne korytarze, ani prezentowanie mu „poglądowych fresków”. Znacznie bardziej skuteczną metodą okazuje się doświadczenie. Ironia losu sprawia jednak, że ostatnim doznaniem Minotaura jest śmierć, nie ma już czasu na wyciąganie wniosków.

Labirynt w utworze Zbigniewa Herberta jawi się więc jako brutalna metafora życia. Ten, kto nie jest w stanie nadążyć, nie ma na tyle sprawności (czy to intelektualnej, czy fizycznej) gubi się. Być może byłoby inaczej, gdyby ludzie przejawiali więcej tolerancji i zrozumienia, przecież to na skutek ich braku zapada ostateczny wyrok na wielkogłowego księcia.