Romantyzm a średniowiecze - Fascynacja średniowieczem w epoce romantyzmu

Romantyzm wysunął na pierwszy plan uczucia i emocje. Nastrojowość utworów była budowana na różne sposoby. Jednym z nich było odwoływanie się do mrocznych czasów średniowiecza. Dodatkowo inspirujący okazali się mężni rycerze, którzy konsekwentnie realizowali swoje cele, nigdy się nie poddając.

Walter Scott już od młodości przejawiał zainteresowania folklorem i literaturą ludową. Nie pozostało to bez wpływu na jego twórczość. W swoich powieściach łączył on fakty historyczne z rdzennymi wierzeniami. Wszystko osadzał w mrocznych i tajemniczych realiach. Tematyką jego literatury były m.in. wyprawy krzyżowe. Nieprzypadkowo sięgano do historii średniowiecznej. Miały wtedy miejsce naprawdę doniosłe wydarzenia, skrupulatnie opisywane w kronikach. Wielką wagę przykładano także do wyidealizowanego obrazu rycerza indywidualisty („Pieśń o Rolandzie”).

W dobie romantyzmu nastąpił szybki rozwój jeszcze jednego gatunku powieści. Była to powieść gotycka. Akcje osadzano wśród zimnych murów ciemnych zamczysk. Towarzyszyły jej wydarzenia nadprzyrodzone, wprowadzające atmosferę grozy. Fabuła obfitowała w zbrodnie, pojedynki, tajemnicze zniknięcia, romanse. Nawiązania do średniowiecza są tutaj wyraźne. Przede wszystkim zamki, w których rozgrywają się kolejne wydarzenia, to budowle pochodzące z tej epoki. Również demoniczne elementy najczęściej pochodziły z zamierzchłej przeszłości (chociażby średniowieczni mnisi).

Także w polskiej literaturze pojawiały się nawiązania do tej epoki. Adam Mickiewicz w balladzie „Lilje” osadził akcję w czasach Bolesława Śmiałego. Jest to mroczna wizja świata, gdzie wydarzenia nierealne są na porządku dziennym. Również „Konrad Wallenrod” i „Grażyna” tego samego autora, zostały osadzone w tych czasach. Pod tą maską ukrywają się oczywiście nawiązania do współczesności. Juliusz Słowacki w „Kordianie” posłużył się mitem Wilkenrieda, czyli średniowiecznego bohatera Szwajcarii, który swoim poświęceniem zagwarantował temu państwu wolność. Powieść historyczna stała się domeną Ignacego Kraszewskiego, autora m. in. „Starej Baśni”.

Średniowiecze wprowadziło nowe gatunki literackie i poetyckie. Warto zwrócić uwagę na formę sonetu, której używał m.in. Adam Mickiewicz. Ukształtowała się ona w okresie XIII - XIV w. n.e., a za jej twórców uważa się Francesco Petrarkę oraz Dantego Alighieri. Popularne stały się także kroniki, prowadzone w formie dzienników.

Wpływ średniowiecza na romantyzm był znaczący. Przede wszystkim dokonano wydobycia pierwiastka tajemniczości z tamtej epoki. Ukazano dotychczas nieznany jej obraz. Literatura obficie korzystała z motywów średniowiecznych.