Włodzimierz Odojewski - biografia, życiorys

Z pewnością Włodzimierz Odojewski nie zalicza się do pisarzy łatwych, lekkich i przyjemnych w odbiorze. Podejmuje tematy trudne, często kontrowersyjne, polityczne i obyczajowe. Także stosowana przez Odojewskiego forma nie jest prosta do przyswojenia przez przeciętnego czytelnika. Pisarz bawi się nią, stosuje rozmaite zabiegi formalne, które znacznie komplikują odbiór jego dzieł.

Te cechy jednak świadczą o tym, że nie jest on autorem szablonowym, ulegającym chwilowym modom i nurtom literackim. Jego solidność, polot i intelekt niezmiennie przyciągają nowe pokolenia, które tak samo jak ich ojcowie jest zafascynowane kunsztem literackim tego nieszablonowego pisarza.

Odojewski zaliczany jest do tzw. pokolenia „Współczesności”. Była to nieformalna grupa poetów i pisarzy, dla których przeżyciem pokoleniowym stał się rok 1956 i krwawa poznańska masakra. Nie mieli oni wspólnego programu, nie byli formalnie zrzeszeni w żadnej organizacji, da się jedynie dostrzec pewien rys wspólny. Charakterystyczna jest niezgoda na zastaną rzeczywistość oraz jej mityzacja (w celach ucieczkowych), bunt wobec otaczającego świata i nieumiejętność odnalezienia się w nim. Głównymi przedstawicielami był Marek Hłasko, Stanisław Grochowiak, Miron Białoszewski. „Współczesność” to grupa obejmująca twórczość nie tylko literacką – także film, teatr oraz sztuka miały swoich przedstawicieli, np. reżysera Kazimierza Kutza czy teoretyka teatru Jerzego Grotowskiego.

Odojewski urodził się w 1930 roku w Poznaniu, jednak Liceum kończył w Szczecinie. Później wrócił do swojego rodzinnego miasta, aby studiować ekonomię i socjologię. W wieku zaledwie dwudziestu jeden lat miał swój debiut – była to powieść pt.: „Wyspa ocalenia”. Pisał także do czasopisma „Ziemia i morze” – bardzo ważnego w kształtowaniu opinii publicznej ludzi Pomorza. Wielokrotnie zamykany z powodu drukowanych treści, publikował szerokie spektrum twórczości. Była to poezja, proza, a także malarstwo. Pismo podejmowało rozmaite, często trudne tematy społeczne i polityczne, drukowało teksty dopiero wschodzących twórców, aby dać im szansę na rozwinięcie skrzydeł. „Ziemia i morze” było ważnym przystankiem na drodze literackiego rozwoju Włodzimierza Odojewskiego. Drukowali w nim tacy twórcy jak Edward Balcerzan czy Lesław Eustachiewicz.

Pisarz zawsze był blisko związany z radiem. Kiedy w latach 60. przeprowadził się do Warszawy, został tam kierownikiem Studia Współczesnego Teatru Polskiego Radia. Niestety, wydarzenia roku 1968 wielu ludzi pozbawiły pracy, a co za tym idzie – możliwości utrzymania się. Taki los spotkał między innymi Odojewskiego, który został pozbawiony swojego stanowiska w radiu. Z tego względu zdecydował się na emigrację. Wyjechał do Niemiec w 1971, gdzie chętnie przyjęto go jako jednego z redaktorów kultowego Radia Wolna Europa. Jest znany z takich dzieł jak: „Białe lato”, „Oksana”, „Spisek Czarnych Orłów”, „Upadek Tobiasza”. Jednak najpopularniejszą powieścią Odojewskiego jest zapewne „Zasypie wszystko, zawieje...”.

Ta niełatwa w odbiorze powieść dzieje się na terenach dzisiejszej Ukrainy. Główny wątek stanowi historia dwóch przyrodnich braci, którzy są zmuszeni walczyć przeciwko sobie, gdyż znajdują się w przeciwnych wojskach: polskim oraz ukraińskim. Do tego dochodzą jeszcze najazdy radzieckie z jednej strony oraz niemieckie z drugiej. W fabułę wkomponowany jest także wątek morderstwa katyńskiego, który to był przyczyną ocenzurowania powieści na długie lata.

W niemal wszystkich dziełach Odojewskiego zauważyć da się zainteresowanie wątkami egzystencjalnymi, kardynalnymi pytaniami o naturę ludzką, fascynację światem mitów i wartości. Odojewski czerpie ze źródeł joyce'owskich i kafkowskich, korzystając z technik m.in. strumienia świadomości.