Antoni Czechow „Romans z kontrabasem” - interpretacja, opracowanie opowiadania

„Romans z kontrabasem” jest jednym z opowiadań Czechowa. Przedstawia historię młodego kontrabasisty Smyczkowa, który w drodze na bal u księcia Bibułowa, gdzie miał uświetniać wieczór muzyką, postanawia wykąpać się w rzece. Pech sprawia, że podczas gdy on przygląda się wędkującej na brzegu dziewczynie (w rzeczywistości córce księcia, na zaręczynach której miał grać), jego ubranie zostaje skradzione. Zrozpaczony zaistniałą sytuacją Smyczkow, udaje się pod mostek nieopodal, by tam przeczekać do zmierzchu, a potem niepostrzeżenie przemieścić się w stronę najbliższej chaty i tam pożyczyć coś do ubrania.

W tym samym czasie podobny los spotyka księżniczkę, która zmuszona jest wskoczyć do rzeki w celu uwolnienia zahaczonego spławika (gdzie tak naprawdę romantyk Smyczkow przywiązał bukiet kwiatów), również traci ubranie i – podobnie jak młodzieniec – trafia pod mostek. Autor podkreśla wyraźnie, iż jego zamiarem było rozwinięcie znajomości tej dwójki, jednak efekty tego działania prowadzą do niezbyt szczęśliwego zakończenia „romansu”. Próżny Smyczkow, żyjący w wyimaginowanym świecie swojej wyobraźni, poczuwa się do odpowiedzialności zaopiekowania się młodą dziewczyną, postanawia więc ukryć ją w futerale swojego kontrabasu (jednakże nie bez wahania o profanację sztuki). Nagi, choć w cylindrze na głowie, stawia sobie za honor przeniesienie niewiasty (do której wzdychał i którą podziwiał parę chwil wcześniej) do domu jej ojca.

Historia mogłaby skończyć się happy endem, gdyby nie przypadkowo spotkani złodzieje ubrań. Młodzieniec bardzo szybko zapomina o powziętym celu i udaje się w pościg za dwójką opryszków, narażając „ukochaną” na uduszenie się w zamknięciu. Dopiero interwencja jego przyjaciół, którzy akurat przechodzili tą samą drogą w stronę posiadłości księcia, ratuje dziewczynę z opresji, choć zakończenie jej historii w opowiadaniu dalekie jest od szczęśliwego. W przekonaniu, że w futerale znajduje się prawdziwy instrument, księżniczka trafia w samo centrum uroczystości wydanej na cześć jej i jej przyszłego narzeczonego. Tymczasem powracający z bezowocnego pościgu Smyczkow wpada w obłęd, gdyż nie znajduje futerału z dziewczyną w środku. Nazywa siebie mordercą i postanawia za wszelką cenę odnaleźć ukochaną, co jednak sprowadza się wyłącznie do krążenia po okolicy i pogrywaniu rzewnych melodii na kontrabasie.

Czechow doskonale obserwuje otaczającą go rzeczywistość, potrafi tworzyć niesamowite postaci o bogatych wnętrzach, a jeśli trzeba, to i – z odpowiednią dla siebie dozą ironii –  przerysować niektóre ich cechy. Sprawia to, że w krótkich formach jego autorstwa mamy do czynienia z miniaturowym odwzorowaniem rzeczywistości, obfitującym w zaskakujące wydarzenia, wartką akcję czy niedopowiedzenia, wykorzystane po to, by zmusić czytelnika do wytężenia wyobraźni i współuczestnictwa w świecie swoich bohaterów. Smutna historia księżniczki, która padła ofiarą niezdarnych zalotów i donkiszoterii Smyczkowa, opowiedziana w zabawny i pełen ciepła sposób, pozostawia wrażenie, że jednak wszystko skończyło się dobrze. Muzyk zaś (zgodnie ze swoim pragnieniem i w imię kreacji, której się z lubością poddawał) odnalazł swą poetycką naturę, a jego postać stała się legendą dla okolicznej gawiedzi.