Adam Mickiewicz „Niepewność” - środki stylistyczne w wierszu i ich funkcja. Opracowanie

Wiersz „Niepewność” Adama Mickiewicza skonstruowany został w formie piosenki, sam podmiot liryczny w ostatniej zwrotce wspomina nawet: „Kiedym dla ciebie tę piosenkę składał,/ Wieszczy duch mymi ustami nie władał (...)”. Rzeczywiście, utwór posiada wiele cech, które zbliżają go do piosenki. Przede wszystkim jest to refren powtarzający się na końcu każdej zwrotki, który, przy pewnych wariacjach, brzmi mniej więcej: „Czy to jest przyjaźń, czy to jest kochanie”. Dodaje on wierszowi regularności i sprawia, że podział na części nieco się zmienia: w wierszu mamy wyraźnie wydzielonych sześć strof, które tworzą całości. Chcąc jednak traktować utwór jako piosenkę, spojrzeć na niego musimy jako na dziełko złożone z sześciu czterowersowych zwrotek i takiej samej ilości dwuwersowych refrenów.

Pośród cech piosenki znajdziemy także: rytmiczność, prostotę konstrukcji oraz przejrzystość wypowiedzi. Także te postulaty spełniona utwór Mickiewicza. Składa się on z sześciu zwrotek, z których każda posiada sześć wersów pisanych jedenastozgłoskowcem, ze średniówką po piątej sylabie. Rymy sprawiają, że wiersz nabiera dodatkowej rytmiczności i płynności. Są to rymy żeńskie, parzyste. Także pod względem semantycznym zwrotki są do siebie podobne: składają się z antytetycznych wypowiedzi, które mają na celu wyjaśnienie rozterek podmiotu lirycznego. Jedna część zwrotki ma zaświadczać wyłącznie o uczuciu przyjaźni żywionym w stosunku do kobiety, druga natomiast zaprzecza jej sugerując, iż podmiot liryczny jest w niej zakochany: „Cierpiałem nieraz, nie myślałem wcale,/ Abym przed tobą szedł wylewać żale;/ Idąc bez celu, nie pilnując drogi,/ Sam nie pojmuję, jak w twe zajdę progi (...)”.

Zastanawiając się nad uczuciem podmiotu lirycznego, zauważamy, że przykłady obrazujące jego emocje ze zwrotki na zwrotkę dobitniej świadczą o miłości żywionej względem wybranki serca. Na początku podmiot deklaruje całkowity chłód w stosunku do kobiety, za którą „nie tęskni”, „nie płacze” oraz dla której „nie traci zmysłów”. Dalej jednak sugeruje permanentną, nawet nieuświadomioną do końca, bliskość drugiej osoby, która pozostaje „blisko pamięci”. Następnie pojawia się potrzeba kontaktu z przyjaciółką, deklaracja gotowości do poświęcenia się, a na końcu tak typowe dla zakochanych – żywsze bicie serca wywołane choćby muśnięciem dłoni. Takie stopniowanie napięcia – czyli gradacja – nie kończy się w tym wypadku puentą, gdyż podmiot liryczny nie rozstrzyga wewnętrznej rozterki. Do końca pozostaje w zawieszeniu.

Podmiot występuje w pierwszej osobie, jest to więc liryka bezpośrednia, pojawia się także zwrot do adresata, którym jest tajemnicza przyjaciółka nieznana z imienia. Odnosimy jednak wrażenie, że podmiot liryczny wyłącznie w myśli zwraca się do swojej wybranki, że wiersz nie jest tego rodzaju wyznaniem, które chciałby przedstawić kobiecie. Dywagacje mają go doprowadzić do konkretnego wniosku, który ma być wskazówką co do dalszego postępowania. Zresztą, sam podmiot przyznaje: „Cierpiałem nieraz, nie myślałem wcale,/ Abym przed tobą szedł wylewać żale (...)”.

Owa niezdecydowana, niemal hamletyczna, postawa podmiotu lirycznego wydaje się być z jednej strony typowa dla romantyka, z drugiej – rzeczowa analiza swoich uczuć podobna jest raczej do wzorów oświeceniowych.

Występują hiperbole: „Dla twego zdrowia życia bym nie skąpił,/ Po twą spokojność do piekieł bym zstąpił (...)”, „Luba mię jakaś spokojność owionie,/ Zda się, że lekkim snem zakończę życie (...)”. Dzięki wyznaniom podmiotu lirycznego wiersz nabiera osobistej, niemal intymnej atmosfery. Wiemy, że targają nim uczucia tęsknoty, przywiązania, potrzeby bliskości, chęci poświęcenia oraz radości płynącej z kontaktu z drugą osobą. Plastyczność w opisie tych emocji sprawia, że czytelnik z łatwością utożsamia się z bohaterem wiersza.