Gall Anonim - biografia, życiorys

Gall Anonim jest autorem „Chronica Polonorum”, czyli „Kroniki polskiej”. Wiadomości o jego pochodzeniu i życiu są bardzo ubogie. Nie pozostawił on po sobie żadnych śladów dotyczących jego biografii. Żywot Galla od wielu lat był przyczyną sporów i powstało na jego temat wiele hipotez, z których większość została obalona.

Niektórzy badacze literatury uważali, że był on Polakiem. Hipoteza ta została wysnuta na podstawie „Kroniki polskiej” wydanej przez Gotfryda Lengnicha. Jako autora dzieła uznał on bowiem Marcina Galika, o którym wspominał innych wielki kronikarz – Jan Długosz. Po wyjaśnieniu tego nieporozumienia, inny badacz, Marian Plezia, uznał, iż Anonim był mnichem pochodzącym z Prowansji. Miał on być duchownym klasztoru Saint-Giles. Co prawda przebywał on w klasztorze tego zgromadzenia, ale na Węgrzech. Tezę tą potwierdza fakt, iż kronikarz napisał „Gesta Hungarorum”, czyli odpowiednik kroniki dotyczącej naszego kraju, lecz napisany dla Węgrów. Jako że owo dzieło uległo zniszczeniu, tak naprawdę nie można stwierdzić autentyczności tego poglądu.

Jeszcze inni, biorąc zapewne pod uwagę te same fakty co Plezia, uznawali Anonima za mnicha pochodzenia węgierskiego. Podają nawet przybliżoną datę jego przybycia do Polski. Miało to mieć miejsce w roku 1110. Pisarza do kraju nad Wisłą sprowadzić miał Bolesław III wracający z pielgrzymki pokutnej. Jest to hipoteza o tyle mało prawdopodobna, że na Węgrzech nie powstały w ówczesnym czasie żadne dzieła literackie. Tak więc mało prawdziwym wydaje się fakt, że Gall Anonim był odosobnionym wyjątkiem i jedyną osobą, która tworzyła na tamtych ziemiach.

Istniał również pogląd, że kronikarz z pochodzenia był Włochem z zacnego rodu Orseolich. Przybył na polski dwór, aby zostać opiekunem Mieszka. Również ten pogląd o pochodzeniu Anonima został przez literaturoznawców i historyków obalony. Kolejne przypuszczenia co do tożsamości Galla, to przede wszystkim to, które mówi, iż pochodził on z Flandrii albo z Francji.

Jak widać, hipotez na temat tożsamości, kolei losu i pochodzenia Galla Anonima jest wiele. Jednakże najbardziej prawdopodobną jest jednak ta, iż był on weneckim benedyktynem. Większość badaczy jest też zgodna, że wyznawał on kult świętego Idziego. Nie podważają oni również tezy, iż mógł przebywać w klasztorach Saint-Giles oraz na Węgrzech w Somogyvárze. Jeśli chodzi o czasy, w których prawdopodobnie żył, to jest to okres panowania Bolesława Krzywoustego. Ok. roku 1089 albo 1109 przebywał na terenie Polski – w Krakowie. Pseudonimem Gallus ochrzcił go, najprawdopodobniej, Marcin Kromer robiąc ów zapis w swoich notatkach.

Choć przypuszczeń na temat Galla Anonima jest dużo, jedno można stwierdzić z całą pewnością, mianowicie – iż jest on autorem jednego z najcenniejszych zabytków piśmiennictwa polskiego. Jego dzieło dostarcza nam wiadomości na temat historii naszego kraju od początku panowania Piastów do roku 1114. Świadczy to nie tylko o jego wykształceniu, które zapewne odebrał, ale również niezwykłym warsztacie pisarskim. Zwłaszcza, że „Kronika polska” spisana została w sposób innowacyjny, nawiązujący do tradycji rozwijającej się we Francji w owym czasie.

Zapewne nigdy nie odkryjemy prawdy o tajemniczym pielgrzymie, który podróżując spisywał historie krajów, w których przebywał. Świadek wielu ważnych historycznych wydarzeń, mnich podróżujący z Węgier do ziemi polskiej, pozostawił po sobie ślad, który przetrwał wiele wieków. Jego dzieło jest skarbnicą wiedzy o naszym kraju, a zarazem posiada niezwykłe walory artystyczne, co sprawia, że utwór nabiera niezwykłej rangi.