Plan Marshalla - opracowanie

5 czerwca 1947 roku na Uniwersytecie Harvarda odbyło się przemówienie George'a Marshalla (w latach 1947 - 1949 sekretarz stanu USA), zawierające jednocześnie plan finansowej pomocy Stanów Zjednoczonych dla Europy. Poszczególne państwa miały zawierać bezpośrednie umowy ze Stanami Zjednoczonymi, które udzielały bardzo korzystnego kredytu. Miał być on wykorzystany w celu ożywienia gospodarczego. Trafnie określił plan Norman Davies, nazywając go „transfuzją krwi” dla Europy. Już u progu wejścia w życie planu, firmy amerykańskie zaczęły inwestować w Europie Zachodniej.

Plan Marshalla był skierowany przeciwko komunizmowi, bo chociaż w roku 1945 Amerykanie oddali Stalinowi do dyspozycji szeroką strefę wpływów, to jednym ze skutków tej decyzji było pozorne poparcie społeczne dla  komunistów. Marshall chciał odebrać właśnie to poparcie, proponując program, który przyniesie korzyści gospodarcze - przeciwstawiono zdynamizowaną gospodarkę zachodu, słabości gospodarczej komunizmu. Plan przyniósł znaczne korzyści Republice Federalnej Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji czy Włochom. Polska także wyraziła chęć przystąpienia do programu, ale zdecydowanie odmówiła Moskwa, co pociągnęło za sobą przymusową rezygnację państw od niej uzależnionych. Co prawda Związkowi Radzieckiemu także zaproponowano pomoc, a Marshall w swym przemówieniu stwierdzał, że polityka USA „nie jest skierowana przeciwko jakiemukolwiek państwu czy jakiejkolwiek doktrynie, lecz przeciwko głodowi, biedzie, desperacji i chaosowi”, z góry było jednak  wiadomo, że Moskwa nie przyjmie oferty (wcześniej odrzuciła możliwość udziału chociażby w Banku Światowym).

Państwa, które przystąpiły do programu szybko osiągnęły wzrost gospodarczy, bezpośrednio przekładający się na wzrost produktu krajowego brutto.