Prusy w XVIII wieku - panowanie Fryderyka II

Gdy Fryderyk II (1712-1786) wstępował na tron, liczono na znaczną odmianę w sposobie sprawowania rządów. Dzieciństwo Fryderyka mijało pod żelazną ręką jego ojca, Fryderyka Wilhelma I, zwanego sierżantem Europy. Król był niezwykle surowy dla swego syna. Gdy ten zamiast zamiłowania do żołnierskiego trybu życia pasjonował się sztuką, ojciec nie był zadowolony. Gdy młody następca tronu próbował wyjechać do Anglii, zostało to potraktowane jako dezercja. Król nie zawahał się przeprowadzić procesu, który mógł się zakończyć karą śmierci. Fryderyka nie stracono oczywiście, jednak zamknięto w areszcie, ale na jego oczach dokonano egzekucji porucznika, który w wyprawie mu towarzyszył.

Fryderyk objął tron w roku 1740. Nie pomylono się, oczekując od niego postawy króla - filozofa, ale jednocześnie zaskoczył wielu swoją ekspansywną polityką zewnętrzną. Rozpoczął swoje panowanie od przedstawienia pruskich roszczeń względem niewielkiej części Śląska. Te rozczenia rozszerzył na cały teren, w końcu wkraczając i zajmując go. Odpowiedź była natychmiastowa - Maria Teresa wypowiedziała wojnę. 10 kwietnia 1741 roku Austriacy zostali pokonani pod Mollwitz. Skutkiem bitwy był początek legendy o niezwyciężonej armii pruskiej. Legenda ta jednak została wysoko okupiona, bowiem liczba zabitych żołnierzy pruskich przewyższała liczbę zabitych po stronie Austriaków.

Lata 1756-1763 to czas wojny siedmioletniej, która rozpoczęła się 29 sierpnia. Jej bezpośrednią przyczyną były pretensje Prus do Saksonii i wtargnięcie do niej Fryderyka II. Zareagowała natychmiast Austria, licząc, że uda jej się odzyskać Śląsk. W kolejnym roku poparła ją Rosja, jak również Francja. Sytuacja wydawała się trudna, jednak królowi pruskiemu sprzyjało szczęście (w historiografii zwane cudem domu brandenburskiego). Pokój zawarty w roku 1763 potwierdził pozycję króla pruskiego.  Prusy otrzymały zarówno Śląsk, jak i ziemię kłodzką.

Także polityka wewnętrzna oznaczała pasmo sukcesów. Fryderyk II  przeprowadził szereg reform, dzięki którym szybo zyskał pozycję najbardziej cenionego oświeconego władzy absolutystycznego. Pierwszym krokiem, który przyniósł mu uznanie wśród współczesnych, był zakaz stosowania tortur podczas przesłuchań oraz zniesienie cenzury. Obecnie nie wydaje się to niczym rewolucyjnym, ale w XVIII wieku stanowiło pewnego rodzaju novum.

Otoczył opieką naukę, stając na straży wychowania rodaków. I tak w roku 1763 wprwadził przymus szkolny, a program nauczania był oparty nie tylko na teorii, ale zwłaszcza na umiejętności zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce. Odnowił także berlińską Akademię Nauk.
W sprawach religijnych ogłosił pełną tolerancję.

Nieprzypadkowo Fryderyk II otrzymał przydomek Wielki. Uczynił Prusy mocarstwem, dając podwaliny ku temu, aby w kolejnym wieku zdobyły niezaprzeczalne pierwsze miejsce wśród państw niemieckich, a ostatecznie dokonały ich zjednoczenia.