„Chłopi” Władysława Reymonta jako epopeja? Uzasadnij odpowiedź

Epopeja jest najstarszym gatunkiem epickim. Utwory, które możemy do niej zaliczyć są dziełami o wielowątkowej fabule i dużych rozmiarach. Opowiadają zwykle o czynach wielkich bohaterów, herosów, które przedstawione zostają na tle doniosłych wydarzeń historycznych. Epos wplata mity, legendy czy opowieści i wierzenia religijne w przebieg akacji. Nie ulega wątpliwości, że ,,Chłopi” Władysława Reymonta spełniają powyższe warunki przynależności do gatunku. Jest to bowiem utwór, który w sposób panoramiczny i wszechstronny daje obraz polskiej wsi XIX-wiecznej. Pisarz z wielką drobiazgowością i precyzją opisuje egzystencję chłopa w przekroju niemalże całego jego życia.

Wydarzenia rozgrywają się w momencie bardzo istotnym historycznie. Jest to czas, w którym zachodziły doniosłe zmiany na wsi znajdującej się pod zaborami w II połowie XIX wieku. Po uwłaszczeniu w roku 1863, chłopi musieli nauczyć się sami żyć, nie oglądając się na pomoc dworu. W zapomnienie muszą odejść dawne relacje feudalistyczne, równocześnie wśród chłopów powoli zaczyna budzić się świadomość narodowa, która najpełniej przejawia się w działalności Rocha.

Maciej Boryna i starzy gospodarze muszą ustąpić miejsca młodemu pokoleniu; Antkowi, Mateuszowi, Szymkowi. Decyzja Borynowego syna o pozostaniu w Lipcach pomimo groźby aresztowania świadczy najdobitniej o tworzeniu się coraz to silniejszych więzi z polską ziemią. Przede wszystkim jednak, utwór Reymonta jest potężnym dziełem epickim. Pisarz w sposób niezwykle wyczerpujący i całościowy ujmuje poruszaną problematykę. Unika przy tym subiektywnych ocen, wyzbywa się pozytywistycznego dydaktyzmu. W sposób bezstronny i w pełni zobiektywizowany dokonuje syntezy życia polskiej wsi.

Dodatkowo, dzieło umieszczone jest poza przestrzenią czasową. Nie znajdziemy wsi Lipce na mapie, a czas akcji nie jest zaakcentowany żadną datą. Podkreślona jest przez to uniwersalność dzieła, którego treści aktualne są zawsze i wszędzie. Zmieniające się pory roku, wyznaczające rytm prac polowych czy kolejność obchodzonych obrzędów, wpisują się w pełni w koncepcję czasu wiecznego, płynącego wolno, ale nieuchronnie. Kolejnym czynnikiem świadczącym o przynależności gatunkowej ,,Chłopów” do epopei jest występowanie w powieści zbiorowego bohatera. Gromada lipiecka stanowi integralny składnik świata przedstawionego i jest jego najważniejszym elementem. Na jej tle funkcjonują indywidualne jednostki z całą swoją złożonością psychologiczną. Reymont stosuje również zabieg monumentalizacji postaci, np. Maciej Boryna kreowany jest na króla Piasta. Poza tym, nieobce są pisarzowi liczne zabiegi homeryckie, począwszy od stosowania rozbudowanych porównań w warstwie językowej tekstu poprzez tworzenie ,,katalogów” rodów chłopskich, skończywszy zaś na wielostronności oglądu rzeczy i ludzi.

Autor wielokrotnie eksponuje doniosłą rolę przyrody w świecie chłopskiej egzystencji. Jest ona traktowana na równi z bohaterami powieści. ,,Dzień wstawał cudny, ciepły, a jędrny, niby ten chłop dobrze wyspany, któren ledwie przecknąwszy na równe nogi się zrywa i szepcąc pacierze, trąc oczy, a ździebko poziewając za robotą się rozgląda”.

Istotna staje się również epizodyczność utworu. Niektóre zdarzenia nie są znaczące dla przebiegu akcji, ale pozwalają na szczegółowe i możliwie najpełniejsze zbudowanie tła społecznego i obyczajowego polskiej wsi wieku dziewiętnastego. Te wszystkie czynniki sprawiają, że dzieło Reymonta możemy bez popełnienia pomyłki zaliczyć gatunkowo do epopei.